Công nghệ trồng nấm từ... bỉm bẩn

Bỉm trẻ em và người lớn đã qua sử dụng đang góp phần làm tăng gánh nặng xử lý rác thải đối với con người ngày nay. Các nhà khoa học Mexico đã tìm ra một giải pháp độc nhất vô nhị cho vấn đề đó: sử dụng bỉm bẩn để trồng nấm.

Các nhà nghiên cứu khẳng định, nấm trồng từ bỉm đã qua sử dụng không độc và có hướng vị cũng như hàm lượng dinh dưỡng như nấm trồng theo những cách thông thường khác.Ảnh: Daily Mail

Các nhà nghiên cứu phát hiện, nấm sinh trưởng nhờ “ăn” cellulose, một thành phần cấu tạo bỉm. Bằng cách nghiền nát những miếng bỉm đã qua sử dụng, họ đã tạo ra “phân bón bỉm” cho nấm phát triển.

Tính trung bình, một đứa trẻ dùng tới hơn 8.000 miếng bỉm trước khi học được cách đi vệ sinh vào bô hoặc bồn cầu, tạo ra tới 2 tấn rác phân hủy chậm. Trong khi đó, Mexico hiện là nước tiêu dùng bỉm, cả loại dành cho trẻ em và người lớn, lớn thứ 3 trên thế giới.

Thực tế trên khiến một nhà khoa học Mexico thiết kế nên một công nghệ có thể phân hủy các chất liệu làm bỉm nhờ loài nấm Pleurotus ostreatus.

“Ý tưởng nảy sinh sau khi tôi cân nhắc việc nấm ăn cellulose, một chất liệu có trong bỉm, nhưng cũng lưu ý việc bỉm còn chứa các thành phần nhân tạo không thể phân hủy sinh học như polyethylene, polypropylene và gel siêu thấm (sodium polyacrylate) chuyên hút chất lỏng”, nhà nghiên cứu Rosa María Espinosa Valdemar thuộc Đại học Tự trị thủ đô (Mexico) giải thích.

Bà Valdemar Espinosa cho biết, bước đầu tiên là thu thập các bỉm đã qua sử dụng, nhưng chúng phải là bỉm chỉ chứa chất lỏng thải loại như nước tiểu. Số bỉm này sau đó được tiệt trùng bằng nồi hấp, nghiền và trộn với vài vật liệu khác chứa một chất gọi là lignin (chất nấm cũng cần để sinh trưởng) từ cỏ, bã nho, cà phê hay chồi ngọn dứa.

Toàn bộ quá trình trên gọi là khâu chuẩn bị chất nền để trồng nấm. Tiếp đến, bà Valdemar Espinosa và các cộng sự lấy một nắm hạt giống nấm – bào tử nấm đã phát triển trên lúa mì hoặc lúa miến – và rắc chúng trên chất nền, rồi đặt hỗn hợp vào một túi chất dẻo.

Các túi trồng nấm sau đó được giữ trong bóng tối 2 – 3 tuần, trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm được kiểm soát, rồi chuyển sang giai đoạn tiếp xúc với ánh sáng. Sau 2,5 – 3 tháng, bỉm phân hủy và giảm thể tích cũng như khối lượng tới 80%.

Theo nhóm nghiên cứu, nếu họ áp dụng công nghệ trồng nấm của mình với 1kg bỉm, cuối quá trình, họ sẽ thu được 200 – 300g nấm.

Sau khi thu hoạch nấm theo phương pháp mới, các chuyên gia đã tiến hành phân tích và phát hiện, nấm trồng từ bỉm không chứa chất độc hại hay mầm bệnh truyền nhiễm do bỉm đã được tiệt trùng. Họ cũng nhận thấy hàm lượng protein, chất béo, vitamin và các khoáng chất trong nấm sinh trưởng trên vật liệu bỉm tương đương với nấm trồng theo các cách bình thường khác.

Tuy nhiên, bà Espinosa Valdemar thừa nhận, nhiều khả năng, người tiêu dùng sẽ e ngại việc ăn nấm trồng từ bỉm. Dẫu vậy, nấm thu hoạch theo công nghệ này có thể được sử dụng làm nguồn bổ sung thức ăn cho gia súc, gia cầm. Và chất gel siêu thấm trong bỉm có thể được tái sử dụng để tăng khả năng giữ chất ẩm cho đất trồng trọt.

Tuấn Anh (Theo Daily Mail)

Méo mặt vì giá nấm Nông dân đang gặp khó vì nấm nhiều mà giá bán quá thấp

Nông dân đang gặp khó vì nấm nhiều mà giá bán quá thấp

Thời gian gần đây, nhiều hộ dân trồng nấm bị thua lỗ vì giá nấm liên tục giảm. Nhiều trang trại nấm để không hoặc phải dỡ bỏ vì không thể tái sản xuất.

Ngay cả các đại lý cũng chịu cảnh “méo mặt” vì ôm hàng tấn nấm mà thương lái chẳng buồn ghé mua. Chúng tôi đã có cuộc khảo sát thực trạng sản xuất nấm tại xã Sông Trầu, huyện Trảng Bom, Đồng Nai, nơi đang có hàng chục trại nấm lớn nhỏ đã treo trại, ngưng sản xuất, một số dỡ bỏ để dành đất chuyển đổi sản xuất.

Ông Trương Minh Hoa (ấp 5, xã Sông Trầu, huyện Trảng Bom) nói: “Gia đình tôi có 7 trại nấm, tổng diện tích khoảng 900 m2. Những năm trước, gia đình làm lúc nào cũng dư ăn, cứ mỗi năm làm 2 vụ thu về 180 triệu đồng, trừ công cán cũng lãi gần phân nửa. Vậy nhưng, năm vừa rồi thấy giá nấm đi xuống tôi chỉ làm có 4 trại, vậy mà vẫn lỗ chỏng gọng”.

Ông Hoa cho biết, vào thời điểm giá cao, nấm mèo dao động từ 100.000 – 120.000 đồng/kg, nấm sò từ 10.000 – 12.000 đồng/kg, đắt nhất là nấm bào ngư khoảng 130.000 – 150.0000 đồng/kg. Riêng vào thời điểm cuối năm, cận tết, tiêu thụ nhiều, lái đổ về nườm nượp, bao nhiêu nấm cũng hết, giá bán lại rất cao. Tuy nhiên, chỉ từ sau tết đến nay, giá nấm liên tục đi xuống, nhiều hộ dân phải ngưng sản xuất. Có nhà bỏ hẳn chuyển sang chăn nuôi.

Khảo sát của PV cho thấy, hiện giá nấm mèo loại 1 chỉ còn 50.000 – 55.000 đồng/kg, loại 2 còn 20.000 – 30.000 đồng/kg. Nấm bào ngư tụt xuống mức thấp nhất từ trước tới nay là 70.000 đồng/kg. Riêng nấm sò có chút khả quan khi giá giữ mức 5.000 – 6.000 đồng/kg và vẫn tiêu thụ được.

Trại nấm của ông Hoa hiện nay chỉ trồng chủ yếu là nấm sò, còn các loại khác chiếm diện tích khá nhỏ. “Mấy loại nấm kia có bán được đâu, mối đến cũng chỉ hỏi nấm sò, còn lại từ chối hết”, ông giải thích.

Gia đình ông Hà Xuân Lý ở ngay kế bên ông Hoa mới vay ngân hàng được hơn 30 triệu đồng cho vụ nấm năm nay. Tuy nhiên lời lãi chưa thấy đâu, cả gia đình đã phải ngậm ngùi nhìn cả tạ nấm mèo ủ hàng tháng trời trong kho không có ai tới mua. Ông Lý than thở: “Đó là chưa kể nguyên 1 trại nấm mèo của tôi chết sạch. Giờ này họa may có bán được cũng chỉ thu về cỡ 5 – 6 triệu đồng thôi”.

Chỉ tính riêng ấp 5, xã Sông Trầu có tới hơn 50 hộ trồng nấm, nhưng năm nay các hộ đều ngậm ngùi vì giá nấm rớt. Ngay ông Hoa vốn trước đây là trưởng ấp, trồng nấm suốt 12 năm và cũng phổ biến cho nhiều bà con cùng tham gia trồng. Nhưng hiện nay ông cũng phải bỏ mất nửa số trại, phần thì nuôi thêm con gà, con heo để bù thu nhập, phần thì để trống chờ giá lên mới trồng lại.

Nhiều người dân cho biết, đúng ra vào đầu tháng 8 mọi năm là thương lái ra vào nườm nượp mua nấm. Thời điểm đó, nấm phơi trắng khắp đường, nhưng giờ thì hết rồi. Có người cho rằng các lái đang án binh chờ giá giảm nữa rồi mới thu mua; có người thì cho rằng các lái cũng đang ôm quá nhiều nấm, không bán ra được nên không thu mua nữa.

Anh Lê Xuân Trường, chủ đại lý nấm Xuân Trường tại ấp 5, xã Sông Trầu chia sẻ: “Tôi đang tồn đọng gần 3 tấn nấm mèo, cả tháng nay không bán được, các thương lái cũng chẳng ngó ngàng tới”. Cả gia đình anh Trường đang rất lo lắng vì nếu giá nấm tiếp tục diễn biến xấu, gia đình anh có thể lỗ tới 150 triệu đồng.

Bà Chế, một thương lái nấm tại xã Hố Nai cũng lắc đầu ngao ngán: “Tôi thu mua hàng chục tấn nấm mà lượng bán ra rất chậm, gọi điện hỏi bạn hàng thì họ nói tạm thời ngưng mua vì phía Bắc “ăn” hàng chậm”. Hiện bà Chế đang tồn gần 80 tấn nấm, nếu không tiêu thụ nhanh, thiệt hại có thể lên đến cả tỷ đồng.

Thí điểm mô hình trồng nấm linh chi tại Sơn Định

Nấm linh chi. Ảnh: Xuân Lãm   Qua sự giới thiệu của Hội Nông dân xã nhà, tháng 8/2012 gia đình bà Thái Thị Em ấp Phụng Châu, xã Sơn Định, huyện Chợ Lách được chọn thực hiện thí điểm mô hình trồng nấm linh chi. Bước đầu tuy chưa có nhiều kinh nghiệm nhưng kết quả khá khả quan. Trước khi đến với mô hình trồng nấm linh chi gia đình bà Em làm nghề sản xuất cây giống. Đáp ứng nhu cầu tham quan, khám phá vùng đất mới tại làng quê Sơn Định trong đề án phát triển du lịch sinh thái làng nghề và đáp ứng các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, gia đình bà Em thực hiện thí điểm mô hình trồng nấm linh chi. Bà Em chia sẽ “Trồng nấm linh chi được xem là khá mới đối với gia đình, lúc đầu chúng tôi do dự,  sợ không làm được nhưng qua sự hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật của cán bộ Sở KH&CN tỉnh Bến Tre, chúng tôi yên tâm hơn. Tuy mới thực hiện lần đầu nhưng tôi thấy mô hình khả thi đối với bà con nông dân”. Tham gia mô hình trồng nấm linh chi, gia đình bà Em được hỗ trợ miễn phí 2 ngàn bịt phôi giống, được tư vấn hướng dẫn kỹ thuật và đầu tư hệ thống bình lọc nước hộ gia đình. Sau thời gian chăm sóc, thực hiện đúng quy trình, nấm phát triển tốt cho thu hoạch sản lượng đạt cao và tỷ lệ hao hụt thấp. Bà Em cho biết “Trồng nấm linh chi xem ra khá đơn giản, không tốn nhiều diện tích, với 2 ngàn phôi, tôi làm giàn được đóng bằng cây dùng để chất phôi lên có chiều rộng 6m, dài 12m, chiều cao từ giàn xuống mặt đất có khoảng cách hơn 0,5m. Thiết kế nhà lưới, bên trong lắp đặt hệ thống tưới nước phun sương và tùy vào thời tiết sử dụng nước tưới cho phù hợp. Thông thường tôi chỉ tưới nước cho phôi nấm linh chi ở nhiệt độ 35 độ C trở lên. Bằng biện pháp này, sau 2 tháng chăm sóc nấm cho thu hoạch. Đợt 1 thu hoạch 38 kg và đợt 2 thu hoạch 30 kg. Với giá bán 380 ngàn đồng/kg đã mang lại lợi nhuận gần 20 triệu đồng, sau khi trừ chi phí”. Thấy được hiệu quả từ mô hình trồng nấm linh chi mang lại, cùng với tiếp cận thị trường cho thấy: Nấm linh chi là loại thảo dược, thức ăn giàu chất dinh dưỡng, giá thành khá cao và nhu cầu sử dụng nấm khá lớn. Điều quan trọng là kỹ thuật chăm sóc nấm linh chi xem ra khá đơn giản, thích hợp với vùng đất của địa phương… Từ đó, gia đình bà Em tiếp tục gắn bó với nghề. Qua đợt thu hoạch nấm linh chi bà Em nhận thấy rằng, quy trình trồng nấm khá đơn giản. Vấn đề quan trọng là tưới nước, phải tưới nước vào thời điểm thích hợp. Để nấm phát triển tốt, nhà trồng nấm phải đảm bảo môi trường sạch,  thông thoáng, đảm bảo đủ độ ẩm và nấm được nuôi trong mùng kín. Riêng về nước tưới sử dụng nguồn nước qua hệ thống lắng lọc phòng tránh cho nấm không bị nhiễm bệnh, đảm bảo về chất lượng. Ngoài ra, với kinh nghiệm của mình bà Em cho biết nấm linh chi còn được sử dụng như một loại thuốc quý, do đó việc trồng nấm phải đảm bảo đúng quy trình, đảm bảo an toàn vệ sinh và bảo vệ môi trường tốt. Đầu tư mô hình trồng nấm linh chi tại Sơn Định, Chợ Lách được xem là mô hình mới có nhiều triển vọng cho nông dân. Việc đầu tư mô hình này không chỉ giúp nông dân phát triển kinh tế mà còn góp phần đa dạng hóa ngành nghề, giúp cho địa phương phát triển ngành du lịch sinh thái làng nghề-khám phá vùng đất mới và đạt các tiêu chí về xã thôn nông thôn mới vào cuối năm 2013. Trúc Ly Đài Truyền thanh Chợ Lách

Lưu ý khi mua nấm linh chi

“Không nên chọn những cây nấm đã bị mất độ bóng trên bề mặt, hoặc có những lỗ tròn nhỏ bằng đầu kim. Đó là loại nấm cũ hoặc có thể đã bị chiết xuất chỉ còn phần xác”, thạc sĩ Cổ Đức Trọng khuyến cáo.

Thượng vàng hạ cám

Đến khu vực đường Hải Thượng Lãn Ông, Phùng Hưng, quận 5, TP HCM người tiêu dùng không khỏi choáng ngợp trước một rừng dược liệu. Trong đó, nấm linh chi là một mặt hàng khá hút khách.

Ở đây, nấm linh chi được bày bán chủ yếu là nấm có nguồn gốc từ Hàn Quốc và Trung Quốc. Nấm linh chi Hàn Quốc có giá bán từ 1,2 đến 2,5 triệu đồng một kg. Nấm Hàn Quốc nhìn khá bắt mắt, mặt trên của nấm màu đỏ nâu, còn dính một ít bào tử, mặt dưới có màu vàng chanh nhạt. Nấm có đường kính từ 10cm – 15cm, nặng khoảng 100 gam. Khi nấu, nước có vị đắng.

Khác với nấm Hàn Quốc, nấm Trung Quốc có giá bán rất rẻ, từ 500.000 – 600.000 đồng một kg. Bề mặt nấm có màu đỏ nhạt, có chút ít bào tử màu nâu, có hình tròn, đường kính từ 8cm đến 15cm, hơi cứng.

 

Cẩn trọng để không mua nấm linh chi bị mốc

• Ngoài ra còn một loại nấm linh chi giống Nhật Bản cũng được trồng tại Việt Nam. Nấm có hình quả thận hoặc hình quạt, màu đỏ sậm, bóng láng và rất cứng. Mặt dưới của nấm có màu vàng chanh nhạt hoặc trắng ngà. Nấm giống Nhật Bản khi nấu nước uống có vị rất đắng do có nhiều hàm lượng saponin triterpen trong nấm.
• Tuy nhiên, theo thạc sĩ Cổ Đức Trọng, nấm linh chi giống Việt Nam hiện chiếm ưu thế vì chất lượng. Nấm có màu đỏ, bề mặt nấm bóng đẹp, hơi xốp, mặt dưới nấm có màu trắng ngà và ruột màu nâu sậm.

Nấm cũ gây dị ứng

• Nấm linh chi có những công dụng như mát gan, giải độc, tốt cho tim mạch, huyết áp… nhưng nếu không cẩn trọng khi mua người tiêu dùng dễ mua nhầm nấm cũ, nấm đã bị triết hết chất chỉ còn xác nấm.
• Thạc sĩ Trọng khẳng định, bất cứ ai cũng có thể sử dụng nấm linh chi. Tuy nhiên khi mua nấm, người tiêu dùng phải thật cẩn trọng để chọn được nấm mới, chất lượng cao.
• Thạc sĩ Trọng “bật mí”, khi nấu chín, nước linh chi có vị đắng. Nhưng một số nấm Trung Quốc, đặc biệt là nấm bề mặt phía dưới có màu vàng nghệ khi nấu nước đầu rất đắng nhưng đến nước thứ hai là hoàn toàn không mùi vị.
• Nguyên nhân là nấm đã bị phết hóa chất tạo vị đắng và màu cho đẹp mắt nên chỉ có nước đầu là đắng, nước sau rất nhạt. Không những thế, hầu như nấm linh chi cũ đều mất đi độ bóng của mặt trên nấm. Nhìn kỹ sẽ thấy nấm có những lỗ tròn nhỏ bằng đầu kim do bị mọt đục.
• Nếu sử dụng loại nấm này người dùng dễ bị dị ứng do mọt và phân mọt còn lại trong nấm. Với nấm Hàn Quốc kém chất lượng, người dùng hay gặp phải tình trạng mốc xanh hoặc mốc hoa cau gây đau bụng, tiêu chảy. Vì vậy, khi mua người tiêu dùng phải xem thật kỹ để tránh mua phải hàng mất chất.
• Thạc sĩ Trọng cũng khuyến cáo, hiện có nhiều loại nấm mọc hoang trong rừng ở Việt Nam có màu sắc, hình dáng dễ lẫn với nấm linh chi. Loại nấm này có chất lượng kém vì được thu hái ngẫu nhiên nên thường non quá hoặc già quá nên bị mục, nấm bệnh ký sinh.
• Vì thế khi chọn mua nấm linh chi, người tiêu dùng nên chọn các cửa hàng có uy tín, có bao bì nhãn mác rõ ràng để biết rõ nguồn gốc xuất xứ loại nấm

Hiệu quả từ mô hình trồng nấm linh chi

Những năm gần đây, được hỗ trợ của Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư tỉnh, nhiều địa phương đã mạnh dạn hướng dẫn người dân chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, chuyển giao kỹ thuật, phát triển nhiều mô hình mới mang lại hiệu quả kinh tế cao. Trồng nấm linh chi là một trong nhiều mô hình mới, hiệu quả được nhiều địa phương khuyến khích đầu tư nhân rộng. Bởi đây là loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, dễ trồng, vốn đầu tư không cao và phù hợp với điều kiện khí hậu của địa phương.

Mô hình trồng nấm linh chi ở TX.Hồng Ngự

Gắn bó với nghề trồng nấm linh chi gần 2 năm, cô Trần Thị Thum ngụ ấp An Lợi, xã An Bình A, TX.Hồng Ngự phấn khởi cho biết: “Ban đầu gia đình tôi chỉ trồng thử nghiệm trên 2 ngàn phôi nấm nhưng thấy kết quả rất khả quan. Vụ này được sự hỗ trợ vốn từ Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh và Trạm Khuyến nông thị xã nên tôi mạnh dạn mở rộng diện tích và trồng thêm 5 ngàn phôi nấm. Tổng chi phí đầu tư cho phôi nấm, nhà trồng, dây treo... khoảng 29 triệu đồng. Sau 6 tháng, tôi thu hoạch được khoảng 110kg nấm khô, giá bán ngoài thị trường khoảng 500 ngàn đồng/kg. Trừ các khoảng chi phí lãi khoảng trên 25 triệu đồng. Đây là khoản thu đáng kể đối với gia đình tôi trong lúc nông nhàn”.

Theo cô Thum, trồng nấm linh chi không mất nhiều công chăm sóc, tuy nhiên về kỹ thuật, người trồng phải chú ý và tuân thủ nghiêm túc các qui trình mà cán bộ kỹ thuật hướng dẫn như: nhà trồng phải tuyệt đối sạch sẽ, thông thoáng, đảm bảo nhiệt độ từ 22 – 280C và độ ẩm từ 80 – 90%. Ngoài ra, các nhà trồng phải trang bị hệ thống tưới tự động, nền nhà phải phủ một lớp cát mỏng khoảng 1cm để đảm bảo duy trì độ ẩm cho cây nấm phát triển. Xung quanh nhà trồng cần bao lưới ngăn chặn các côn trùng xâm nhập, gây hại cho nấm. Sau khi thu hoạch, nấm phải được vệ sinh sạch sẽ, phơi khô hoặc sấy ở nhiệt độ 40 – 450C.

Nấm linh chi là một loại thảo dược quý, có nhiều công dụng trong việc hỗ trợ điều hòa huyết áp, tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể, hỗ trợ giải độc và cải thiện bệnh viêm gan mãn tính, xơ gan, thần kinh suy nhược... mà hiện nay chúng ta đã chủ động trồng được. Đây là loại cây trồng có tiềm năng kinh tế cao, cần được nhân rộng và phát triển trong thời gian tới. Theo thống kê, trung bình mỗi năm, nước ta tiêu thụ khoảng 250 tấn nấm linh chi và khả năng trong những năm tới nhu cầu sẽ tăng khoảng 25% mỗi năm. Trong khi đó, hiện tại chúng ta chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu, còn lại phải sử dụng các loại nấm ngoại nhập, hoàn toàn không biết rõ về nguồn gốc cũng như chất lượng của sản phẩm. Vì vậy, việc phát triển trồng nấm linh chi đạt tiêu chuẩn về chất là điều cần thiết trong giai đoạn hiện nay để đảm bảo người tiêu dùng trong nước được sử dụng nguồn dược liệu sạch, an toàn. Bên cạnh đó, đây cũng là cơ hội lớn phát triển kinh tế từ sản xuất nấm linh chi.

Tuy nhiên, theo ông Trần Văn Phơ - Trưởng Trạm Khuyến nông TX.Hồng Ngự: “Hiện tại ở địa phương, mô hình chỉ mới triển khai ở một số hộ, qui mô còn nhỏ lẻ nên chưa liên kết được với các công ty lớn để bao tiêu sản phẩm, người dân chỉ bán cho khách hàng ở địa phương, giá cả chưa ổn định. Trong năm tới, thị xã sẽ mở thêm nhiều lớp tập huấn kỹ thuật trồng nấm linh chi cho nông dân và nhân rộng mô hình trên địa bàn. Định hướng năm 2014, TX.Hồng Ngự sẽ mời Công ty dược phẩm Domesco để liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nấm linh chi cho người dân”.

Mỹ Lý

Trồng nấm linh chi- mô hình hay

Người trồng nấm đang thu hoạch bào tử. Khoảng vài tháng trở lại đây, trên địa bàn xã Nhơn Phú (Mang Thít) xuất hiện mô hình trồng nấm linh chi. Bước đầu đạt hiệu quả khá và được xem là mô hình phát triển kinh tế hay từ một số hộ nông dân quyết đoán, quyết làm… Từ những đợt tham quan, hội thảo Không phải ngẫu nhiên mà mô hình trồng nấm linh chi xuất hiện ở xã Nhơn Phú, mô hình có thể xem lần đầu xuất hiện trên địa bàn huyện Mang Thít. Chúng tôi tìm đến nhà của cô Đào (ấp Phú Thạnh B) thì được biết, thông qua chính quyền xã, có đơn vị mời dự tham quan các mô hình ở các tỉnh Sóc Trăng, Cà Mau,… và thông qua các buổi dự thảo nên gia đình quyết định chuyển hướng trồng thử. Hiện tại, gia đình của cô Đào có 4.000 phôi nấm được trồng trên diện tích chỉ khoảng gần 40m2. Cô cho biết, lúc trước gia đình làm lò gạch, nhưng từ lúc nghề gạch không còn sung túc thì bắt đầu chuyển qua chăn nuôi, trồng trọt. Vào trước Tết Nguyên đán, sau khi đi tham quan, dự hội thảo về kỹ thuật trồng nấm linh chi, thấy hay nên quyết định trồng thử. Đến nay, chỉ còn khoảng 15 ngày nữa là thu hoạch đợt đầu tiên. Điều thuận lợi cho các hộ trồng nấm linh chi là bên cung cấp phôi giống sẽ trang bị kiến thức kỹ thuật, cử cán bộ xuống hướng dẫn làm nơi nuôi trồng, về độ ẩm, ánh sáng,… đều được hướng dẫn. Đứng kế bên, chú Út Được- chồng cô Đào cho biết: Không cần diện tích lớn, gia đình có thể tận dụng các trại gạch cũ, gia cố lại để sử dụng nơi trồng nấm. Công chăm sóc để nấm linh chi phát triển không cần nhiều, mỗi ngày chỉ cần tưới nước 2 lần và đảm bảo độ ẩm, ánh sáng đúng kỹ thuật,… là cây nấm có thể phát triển tốt. Do đó có thể tận dụng thời gian nhàn rỗi để làm việc khác… Hiện cũng đang hoàn thiện chỗ trồng mới đáp ứng đủ cho khoảng 10.000 phôi nấm. Tìm đến nhà chị Loan (ấp Phú Thọ) để tìm hiểu về mô hình, chị cho biết, bên cung cấp phôi giống với giá 10.000 đ/phôi. Mỗi phôi sẽ cho ra 3 đợt nấm. Đợt 1 khoảng từ 50- 60 ngày, đợt 2 và 3 khoảng 30 ngày. Các đợt liên tiếp nhau, cứ thu hoạch rồi nấm tự phát triển tiếp. Trung bình 70 phôi sẽ cho ra 1kg nấm linh chi khô, với giá thành hiện nay bên cung cấp giống thu vào là 500.000 đ/kg. Do đó, nếu tính kỹ đợt đầu tiên có thể sẽ “hòa vốn, đợt 2 và 3 sẽ bắt đầu cho lợi nhuận… Hiện trại nấm linh chi của chị Loan cũng sắp đến ngày thu hoạch đợt đầu tiên. Khi nghiên cứu với các tài liệu cũng như tiêu chuẩn nấm, chị Loan cười tươi đánh giá: Nấm của chị đạt loại 1 gần như 100%. Sản xuất cần ổn định Hiện nay trên địa bàn xã Nhơn Phú có khoảng 11 hộ tham gia trồng nấm linh chi, với tổng số phôi nấm đang trồng và đăng ký mới khoảng 28.500 phôi, trải đều khắp các ấp. Có hộ đang trồng cao nhất là 4.000 phôi, hộ thấp nhất cũng 500 phôi, có hộ đã đăng ký trồng mới 10.000 phôi. Chị Loan cho biết, do mới làm lần đầu nên chị đầu tư chỉ 2.000 phôi, nếu thuận lợi sẽ tiếp tục đầu tư nghiên cứu mở rộng mô hình. Các phôi nấm bào ngư được trồng song song với nấm linh chi ở một hộ dân. Mô hình trồng nấm linh chi không chỉ cho nấm mà các hộ trồng nấm còn có thể thu hoạch bào tử (giống như dạng bột, thu hoạch xong phải phơi khô để bào quản- PV). Hiện nay, mỗi ký bào tử được thu mua với giá từ 3- 5 triệu đồng. Như vậy, thu nhập tăng thêm ở các mô hình là rất đáng kể… Theo Phó Chủ tịch UBND xã Nhơn Phú Đặng Ngọc Thảo, xã đã kết hợp để tổ chức 2 cuộc hội thảo, mời nông dân đến dự. Qua đó, một số hộ bước đầu cũng mạnh dạn đầu tư trồng thử. Hiện có một số hộ đã thu hoạch, một số thì chuẩn bị thu hoạch đợt đầu tiên. Bước đầu đánh giá, mô hình hay, đạt hiệu quả và sắp tới sẽ có những bước đánh giá cụ thể, nếu được sẽ triển khai nhân rộng… Tuy hiện nay được bao tiêu sản phẩm nấm với giá cao, bà con nông dân có thể yên tâm sản xuất, cho lợi nhuận kinh tế khá. Song không ít người trồng cũng lo ngại về đầu ra trong tương lai. Một nông dân có mô hình ở ấp Phú Thọ cho rằng, đầu ra sản phẩm là điều kiện đảm bảo để người trồng nấm yên tâm. Cho nên, rút kinh nghiệm từ các loại nông sản khác vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường, thương lái, thì mô hình trồng nấm linh chi mới mở rộng, phát triển, mở ra điều kiện kinh tế cho bà con nông dân… Nhiều hộ trồng nấm linh chi không chỉ mạnh dạn đầu tư trồng thử mà còn thí nghiệm trồng “kèm” nấm bào ngư. Qua đó, có thể so sánh mức lợi nhuận, kỹ thuật trồng, thị trường,… Khi chúng tôi tìm đến một số hộ có mô hình, song song với hàng ngàn phôi nấm linh chi là vài trăm phôi nấm bào ngư. Ngoài ra, một số hộ còn tự tìm tòi nghiên cứu tài liệu qua sách, báo, thậm chí là mạng Internet… về các loại nấm này. Bài, ảnh: KHÁNH DUY

rồng nấm linh chi: Thu nhập cao

Nhận thấy hiệu quả kinh tế cao từ mô hình trồng nấm linh chi, anh Đào Công Hoan ở ấp Phước Tân, xã Tân Phước (Đồng Phú - Bình Phước) đã mạnh dạn áp dụng. Nhờ chăm sóc đúng kỹ thuật nên trại nấm luôn cho năng suất cao, chất lượng tốt, gia đình anh có cuộc sống ngày càng khấm khá­.
Năm 2009, anh Hoan đầu tư trồng các loại nấm mèo, nấm rơm và nấm bào ngư nhưng do giá cả bấp bênh, khó tiêu thụ nên không mở rộng được mô hình. Trong một lần tình cờ đọc trên sách, báo thấy giới thiệu mô hình trồng nấm linh chi cho hiệu quả kinh tế cao, anh mày mò nghiên cứu, tìm hiểu kỹ thuật chăm sóc loại nấm này. Nắm bắt được kiến thức, cộng thêm kinh nghiệm trồng các loại nấm trước, năm 2012, anh mạnh dạn vay vốn ngân hàng trồng thử nấm linh chi hồng. Ban đầu anh trồng 6.000 cá thể (bịch) trong diện tích hơn 300m2. Vụ thu hoạch đầu tiên, tuy năng suất không cao nhưng phát triển ổn định, tỷ lệ cá thể ra nấm khá đồng đều. Từ thành công bước đầu, anh Hoan mạnh dạn đầu tư cho lứa nấm tiếp theo. Hiện, trại nấm của anh có hơn 13.000 bịch, với giá bán 500.000 - 600.000 đồng/kg, trừ chi phí, gia đình thu về hơn 100 triệu đồng/năm. Sản phẩm nấm làm ra được Trường Đại học Nông - Lâm TP.Hồ Chí Minh và Công ty Dược Bình Dương tiêu thụ ổn định. “Nhờ nắm bắt kỹ thuật chăm sóc nên nấm đạt năng suất, chất lượng cao, đặc biệt đầu ra sản phẩm tương đối ổn định. Ngoài việc trả được vốn vay ngân hàng, kinh tế gia đình tôi cũng dần ổn định”, anh Hoan nói.
Theo anh Hoan, để nấm linh chi sinh trưởng, phát triển ổn định, trước hết phải nắm vững kiến thức, kỹ thuật. Thực tế, cách trồng và chăm sóc nấm linh chi hồng cũng gần giống các loại nấm ăn thông thường khác. Nguyên liệu chủ yếu để trồng nấm là mùn cưa từ cây cao su rồi trộn thêm vôi, cám gạo và một số chất khác theo tỷ lệ, sau đó ủ đóng bịch đưa vào lò hấp.
Anh Hoan chia sẻ, trồng nấm linh chi không khó nhưng muốn thành công, phải tuân thủ nghiêm ngặt một số quy trình kỹ thuật như: Trại nấm phải được che kín để tránh mưa, nắng không trực tiếp chiếu vào, khử trùng trại sạch sẽ trước khi đưa nấm vào treo, nhiệt độ trong trại luôn đảm bảo từ 28 - 30 độ C, độ ẩm đạt 85% để nấm phát triển, mỗi ngày tưới từ 1 - 3 lần bằng bình xịt... Thời điểm trồng nấm từ tháng 1 đến tháng 3 hoặc từ tháng 8 đến tháng 9 dương lịch. Trước khi cho mùn cưa vào bịch phải hấp trong 10 giờ, với nhiệt độ trung bình 100 - 105 độ C. Sau khi hấp, để nguội trong khoảng 12 - 24 giờ trước khi cấy meo nấm vào. Khoảng 25 ngày bịch sẽ bắt đầu cho ra cá thể, sau 3 tháng có thể thu hoạch lứa nấm đầu tiên. Nếu chăm sóc tốt, trung bình mỗi tai nấm đạt trọng lượng 15 - 18g khô.
Anh Hoan lưu ý, khi thu hoạch nấm, người trồng phải dùng dao sắc cắt sát bề mặt túi, dùng vôi quét lên vết cắt để ngăn ngừa một số vi khuẩn thâm nhập làm hại nấm. Khác với các loại nấm ăn thông thường, thu hoạch nhiều đợt với thời gian khá lâu, nấm linh chi hồng chỉ có thể thu được hai đợt duy nhất trong năm, song bù lại giá bán khá cao nên mang lại thu nhập cao cho người trồng.
Bà Lê Thị Giá, Chủ tịch Hội Nông dân xã Tân Phước cho biết, mô hình trồng nấm linh chi hồng của gia đình anh Hoan cho hiệu quả kinh tế khá cao nên được nhiều nông dân đến học hỏi và làm theo.

Theo Đông y, nấm linh chi hồng có tác dụng chữa trị nhiều chứng bệnh như: huyết áp, tiểu đường, ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư, giải độc gan, ngăn chặn quá trình lão hóa,...

Quảng Bình

Ý kiến bạn đọc

Nội dung

Tin m?i

• Trồng lúa theo quy trình “1 phải, 5 giảm”: Tiết kiệm chi phí, tăng lợi nhuận (20/06)
• Ea Nam khởi sắc từ con đường của ACP (13/06)
• Nâng cấp đường giao thông nông thôn và cải tạo kênh tưới vùng sản xuất mía nguyên liệu xã Nhơn Thọ: Đáp ứng nguyện vọng của người dân (13/06)
• Kênh trạm bơm Vĩnh Hưng: Mang lại mùa vàng bội thu (09/06)
• Đắk Lắk nhân rộng mô hình ghép chồi càphê vối (09/06)
• Bình Thuận: Năng suất nông sản tăng bình quân 16% (09/06)
• Trồng trên giá thể, ớt ngọt và xà lách đạt năng suất cao (30/05)
• Sản xuất hành, tỏi theo hướng an toàn: Hiệu quả và trăn trở (30/05)
• Để giảm nhập khẩu từ TQ: Cần chính sách hỗ trợ đối với sản xuất lúa lai F1 (30/05)
• Bơ Dakado: Đặc sản của Đắk Lắk (23/05)

Các tin khác

• Quản lý tổng hợp bệnh chết nhanh, chết chậm: Hướng đến phát triển hồ tiêu bền vững (28/10)
• Sản xuất phân hữu cơ từ vỏ càphê (28/10)
• Phụ nữ Bình Sơn phát huy hiệu quả vốn vay (21/10)
• LMSX nâng cao chất lượng chăn nuôi bò lai bền vững tại Bình Định: Doanh thu cao, lãi lớn (21/10)
• Có một con đường mang tên “cạnh tranh” (21/10)
• Chuyển đổi cơ cấu cây trồng: Phương thức làm giàu (21/10)
• Trồng cây che phủ mang lại đa lợi nhuận cho nông nghiệp (18/10)
• Tạo nguồn thức ăn tại chỗ cho gia súc (14/10)
• Mở hướng xuất khẩu thanh long (14/10)
• Hệ thống hợp tác xã nông nghiệp ở Thái Thụy: Khẳng định vị thế (14/10)

Tiêu điểm

Đọc nhiều nhất

• Bí quyết nuôi gà thành công(27/08)
• Nhận biết bệnh cúm gia cầm (02/03)
• Điều trị bệnh gà rù bằng Đông y(06/08)
• Những điều cần lưu ý khi nuôi gà(05/01)
• Cách chọn giống lợn tốt(19/11)
• Phương pháp phòng tránh gà mổ nhau(22/12)
• Bệnh tụ huyết trùng ở gà(29/09)
• Chế biến rơm làm thức ăn cho trâu, bò(13/11)
• Bệnh bại liệt ở heo nái(18/02)
• Sử dụng chế phẩm EM trong chăn nuôi và xử lý môi trường(12/01)

Trồng nấm linh chi: Mô hình kinh tế hiệu quả

Chi phí đầu tư thấp, khâu chăm sóc nhẹ nhàng, được hỗ trợ về kỹ thuật, ổn định đầu ra… đó là những gì mà mô hình trồng nấm linh chi của Công ty TNHH MTV Hưng Lợi đã và đang mang đến cho bà con trong thời gian qua.

Dù đã gắn bó hơn 30 năm với nghề trồng nấm linh chi, nhưng với cô Nguyễn Ngọc Ái, Giám đốc Công ty TNHH MTV nấm và măng tây Hưng Lợi (thị trấn Châu Hưng, huyện Vĩnh Lợi) vẫn luôn mong muốn tạo ra những sản phẩm nấm đạt chất lượng cao và thân thiện với môi trường. Điều đó đã thôi thúc cô tìm tòi, nghiên cứu và phối thành công phôi nấm linh chi có sức sống mạnh, thích hợp với mọi vùng đất và điều kiện khí hậu của từng địa phương. Không những thế, những phôi nấm này còn được trồng theo quy trình kỹ thuật sản xuất nấm sạch, không sử dụng phân bón, hóa chất trong khâu tưới tiêu nên nấm phát triển tốt, nhẹ chi phí cho người trồng và tuyệt đối an toàn cho người sử dụng.

Trại nấm linh chi của cô Nguyễn Ngọc Ái. Ảnh: M.H

Theo cô Ái, trồng nấm linh chi không mất nhiều công chăm sóc. Người trồng chỉ tưới nước mỗi ngày một lần và có thể tận dụng những chuồng, trại, những nơi bỏ trống, hay thậm chí có thể tận dụng một góc nào đó trong căn nhà của mình để làm nơi trồng nấm. Về kỹ thuật chăm sóc, người trồng phải chú ý và tuân thủ theo quy trình kỹ thuật mà công ty hướng dẫn. Đó là nơi trồng nấm phải thông thoáng, phải trang bị hệ thống tưới nước (nếu trồng với số lượng nhiều). Ngoài ra, xung quanh khu vực nhà trồng cần phải bao lưới để ngăn chặn các loại côn trùng xâm nhập gây hại sự phát triển của cây nấm. Sau khi thu hoạch, bà con phải phơi khô hoặc sấy khô nấm trước khi công ty đến thu mua.

Nhận thấy được lợi ích từ việc trồng nấm linh chi, thời gian qua, nhiều bà con trong và ngoài tỉnh đã mạnh dạn áp dụng trồng thử nghiệm, bước đầu đã cho lợi nhuận tương đối cao. Chị Nguyễn Thị Kim Hương (số nhà 640, Quốc lộ 1A, phường 2, TP. Sóc Trăng) cho biết: “Tôi công tác ở Hội LHPN tỉnh Sóc Trăng. Được bạn bè giới thiệu về mô hình trồng nấm linh chi, tôi đã đến Công ty TNHH MTV Hưng Lợi để tham quan mô hình và mua phôi nấm. Tôi đã trồng thử nghiệm 2.000 phôi. Thấy kết quả khả quan, nên vụ vừa qua, tôi đã đặt mua thêm 4.000 phôi để trồng. Sau 50 ngày trồng, sản phẩm được công ty thu mua với giá 500.000 đồng/kg, trừ các khoản chi phí tôi lãi khoảng 20 triệu đồng. Tôi đang mở rộng diện tích để trồng thêm 5.000 phôi nấm”.

Nấm linh chi là loại thảo dược quý, có công dụng trong việc điều trị bệnh mà bà con có thể tự trồng để cung cấp cho thị trường trong nước. Đây là cơ hội để người dân địa phương có thể phát triển thêm mô hình kinh tế phụ để đem lại thu nhập cho gia đình.

Minh Hiếu

link về kỹ thuật trồng nấm

1. http://www.2lua.vn/article/nuoi-trong-nam-meo-moc-nhi
2. http://nld.com.vn/dia-phuong/xom-nam-2013061910475143.htm
3. http://text.123doc.vn/document/95226-xay-dung-quy-trinh-san-xuat-sinh-khoi-soi-nam-ganoderma-lucidum-nam-linh-chi.htm
4. http://toiyeunamviet.com/
5. http://namlinhchitkh.com/nam-linh-chi-han-quoc/
6. http://linhchinonglam.com/

Bà “Chúa” nấm linh chi

Với công nghệ sản xuất nấm linh chi sinh khối, PGS-TS Nguyễn Thị Chính là người đầu tiên ở nước ta sản xuất thành công sinh khối linh chi dạng sợi... PGS-TS Nguyễn Thị Chính với sản phẩm sinh khối linh chi của mình Cho đến nay PGS-TS Nguyễn Thị Chính đã dành trọn hơn 30 năm của đời mình cho những cây nấm nhỏ bé. Bà là một trong những người tiên phong trong việc nghiên cứu trồng nấm ở nước ta và vinh dự được nhận bằng phát minh sáng chế về công nghệ sản xuất nấm trên nguyên liệu không thanh trùng do nước ngoài trao tặng. Điều đặc biệt ở nhà khoa học nữ này, bà là người vừa nghiên cứu khoa học vừa ứng dụng vào thực tế tạo ra sản phẩm nấm ăn và nấm dược liệu có tác dụng hỗ trợ chữa nhiều bệnh hiểm nghèo… Hành trình cùng cây nấm “Ở Tiệp Khắc và các nước châu Âu, người nông dân sử dụng các chất thải nông nghiệp để sản xuất nấm với qui mô lớn và rất hiệu quả, còn ở Việt Nam thì có quá nhiều những chất thải này nhưng chẳng ai dùng việc gì” – TS Chính kể lại với nụ cười vui, khi tôi hỏi lý do chọn nấm để nghiên cứu. Trong mười năm học tập và nghiên cứu sinh ở Tiệp Khắc, bà đã say sưa nghiên cứu, tìm hiểu về cây nấm. Năm 1986, bà vinh dự nhận bằng phát minh sáng chế do Tiệp Khắc trao tặng, với công trình nghiên cứu “Sản xuất nấm sò bằng công nghệ lên men vi sinh không thanh trùng”. Và được áp dụng ở các cơ sở trồng nấm Tiệp Khắc lúc đó với năng suất tăng lên gấp đôi. Đầu năm 1987, bà bảo vệ thành công luận án phó tiến sĩ với đề tài “Vi sinh vật trong công nghệ sản xuất nấm”. “Có rất nhiều lời mời hấp dẫn ở lại làm việc cho họ, nhưng tôi nghĩ cần phải đưa những gì đã nghiên cứu, đã học được về phục vụ cho đất nước, cho người dân của mình”, bà tâm sự. PGS-TS Nguyễn Thị Chính sinh năm 1947. Được Tổng liên đoàn lao động trao tặng 2 bằng khen lao động sáng tạo. Huy chương vì sự nghiệp giáo dục, huy chương vì sự nghiệp khoa học công nghệ. Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Giải ba VIFOTEC năm 2002. Về nước, bà bắt tay ngay vào việc triển khai ứng dụng công nghệ sản xuất nấm. Công việc quả là không dễ dàng, bởi lúc đó công nghệ sản xuất nấm ở nước ta còn quá xa lạ. Nhiều người chưa biết đến nấm như một món ăn, thị trường tiêu thụ thì không có. Rồi những khó khăn về phòng thí nghiệm và nơi nhân giống. Căn nhà 16m2 của bà với năm nhân khẩu đã trở thành phòng thí nghiệm và nơi trồng thử nấm. Lúc đó bà chỉ có niềm say mê khoa học, muốn ứng dụng những gì mình đã học được chứ chưa nghĩ tới việc làm giàu từ nấm. Sau một thời gian thử nghiệm ở nhà, PGS-TS Nguyễn Thị Chính chính thức đưa cây nấm đi trồng thử ở nhiều nơi. Đầu tiên là trồng ở khu nhà ăn của trường ĐH Kinh tế Quốc dân vì nhà ăn của trường lúc đó nuôi lợn. Họ thì muốn xử lý chất thải gây ô nhiễm, còn bà lại muốn trồng nấm mở trên phân lợn với rơm. Khi việc trồng thử một số loại nấm đã thành công, bà lại tiếp tục hành trình đưa nấm về các vùng nông thôn. Trực tiếp hướng dẫn nông dân và nhiều chủ trang trại cách trồng nấm trên các loại chất thải nông, lâm nghiệp có sẵn. Công nghệ sản xuất nấm sò trên nguyên liệu rơm rạ không thanh trùng của bà đã mở ra hướng sản xuất lớn cho các cơ sở, trang trại trồng nấm vì nó đơn giản, dễ làm, năng suất lại cao, đạt từ 80-100% quả thể so với nguyên liệu khô. Hiện nay loại nấm này đang được triển khai ở nhiều vùng trong nước như: Sơn La, Lai Châu, Thái Bình, Hà Tây, Nghệ An, Lâm Đồng, Đắc Lắc, Vĩnh Long…vv. Và nhiều nơi người dân thực sự làm giàu bằng công nghệ sản xuất nấm ăn của bà. Từ phòng thí nghiệm gia đình đến “bà chúa” nấm linh chi PGS-TS Nguyễn Thị Chính hiện là thành viên Ban chủ nhiệm CLB nữ khoa học Hà Nội. Giảng viên chính bộ môn Vi sinh, khoa sinh học trường ĐH KHTN (ĐH Quốc Gia Hà Nội). Thành viên mạng lưới nấm quốc tế. Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu nấm dược liệu Việt Nam-Hàn Quốc theo nghị định thư liên Chính phủ. Giám đốc Trung tâm sản xuất và ứng dụng các sản phẩm từ nấm và vi khuẩn. Sau thành công ở các chủng loại nấm ăn, PGS-TS Nguyễn Thị Chính lại đi sâu vào nghiên cứu các loại nấm dược liệu, đặc biệt công nghệ nuôi trồng quả thể sinh khối linh chi. Bà nói: “Ở một số nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản…họ rất chú trọng việc nghiên cứu và ứng dụng các loại nấm dược liệu tạo ra nhiều sản phẩm từ nấm. Các chủng nấm như: nấm linh chi, vân chi, nấm đầu khỉ, đồng tiền…qua nghiên cứu họ đã chứng minh, có khả năng trong việc hỗ trợ chữa một số bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, viêm gan B, đặc biệt bệnh ung thư”. Với công nghệ sản xuất nấm linh chi sinh khối, bà là người đầu tiên ở nước ta sản xuất thành công sinh khối linh chi dạng sợi và được nhận giải thưởng VIFOTEC năm 2002. So với loại nấm linh chi trên thị trường hiện nay (chủ yếu dạng quả thể), thì nấm linh chi của PGS-TS Nguyễn Thị Chính sản xuất là dạng sợi. Nó đã được phân tích một số thành phần quan trọng như: protein, lipit, đường vitamin, nguyên khoáng, đặc biệt thành phần polysacharid (chính thành phần này đã được các tác giả trên thế giới khẳng định có hoạt tính chống u). Việc nghiên cứu và sản xuất ra loại sinh khối linh chi theo hướng thực phẩm chức năng của bà đã có tác dụng hỗ trợ trong việc chữa bệnh, tăng sức khoẻ cho con người. Điều này đã được bà tiến hành thử nghiệm cho rất nhiều bệnh nhân trong những năm qua. Bà đã kết hợp với các BV K, BV Giao thông, BV Xanh-pôn Hà Nội…tiến hành cho bệnh nhân sử dụng thử. Từ kết luận bệnh án ở các bệnh viện, bà cho bệnh nhân dùng thử nấm và theo dõi tình trạng sức khoẻ của người bệnh. Có rất nhiều bệnh nhân viêm gan B qua thời gian sử dụng sinh khối linh chi của bà đã có tác dụng rõ rệt, tỷ lệ men gan giảm, tình trạng sức khoẻ tốt. Như trường hợp của anh Nguyễn Huy T (38 tuổi), xét nghiệm ban đầu ở khoa sinh hoá-BV Bạch Mai (tháng 7/2003) có lượng mỡ máu cao, HBsAg dương tính, sau 1 tháng sử dụng sinh khối linh chi, xét nghiệm lại cho thấy âm tính, còn lượng mỡ máu giảm rõ rệt. Đặc biệt trường hợp của anh V, giáo viên ở Hà Nội mà tôi được trực tiếp “kiểm chứng”. Năm 2003, BV K kết luận anh bị bệnh ung thư phổi, với khối u 9 cm. Sau 35 ngày chạy hoá chất, anh V quyết định chuyển sang Đông y. Qua người quen giới thiệu anh tìm đến PGS-TS Nguyễn Thị Chính và dùng thử sinh khối linh chi. Đến tháng 5/2004, anh V đi xét nghiệm lại thì kết quả là khối u không còn, tình trạng sức khoẻ tốt, không còn sụt cân như trước. Nguyễn Tú Theo đánh giá của BS Nguyễn Đức Hiền - Chủ nhiệm khoa Hồi sức cấp cứu BV Xanh-pôn: “Nấm linh chi không thay thế thuốc được, nhưng có tác dụng hỗ trợ trong việc chữa một số bệnh. Qua thử nghiệm ở một số bệnh nhân cho thấy sinh khối linh chi mà PGS-TS Nguyễn Thị Chính đang nghiên cứu có tác dụng như: điều hoà hệ miễn dịch cơ thể, chống lão hoá, hỗ trợ trong việc chữa trị bệnh gan, đặc biệt viêm gan nhiễm độc, chuyển hoá mỡ cao, bệnh cao huyết áp… Chúng tôi đã có tổng kết đánh giá vấn đề này trong công trình nghiên cứu cấp Nhà nước của PGS-TS Nguyễn Thị Chính. Đề tài đã được nghiệm thu và đạt xuất sắc”. Còn theo báo cáo ban đầu của đề tài nhánh “Sử dụng sinh khối linh chi cho bệnh nhân ung thư gan nguyên phát giai đoạn muộn” được thực hiện tại bệnh viện K, kết quả nghiên cứu sử dụng nấm linh chi sinh khối trên 39 bệnh nhân cho thấy: Tác dụng giảm đau đạt 82,8% trường hợp. Có 86,2% trường hợp cải thiện tình trạng ăn. Về thời gian sống thêm của bệnh nhân: Có 1 bệnh nhân sống đến thời điểm 21 tháng, 2 bệnh nhân sống trên 12 tháng, 11 bệnh nhân sống trên 6 tháng, 29 bệnh nhân sống trên 3 tháng.

Việt Báo (Theo_Tien_Phong)

Trồng nấm từ bã cafe

kỹ thuật trồng nấm mèo

Có 2 loại nấm mèo: nấm mèo tai mỏng (Auricularia auricula Judal schrot) là loại nấm có nhớt, màu nâu hoặc đen, hai mặt trên dưới đều nhẵn (không có lông tơ), khi nấu chín thì mềm nhũn ăn bở.

Và nấm tai dày (Auricularia polytricha) mặt trên của nấm láng bóng, mặt dưới phủ lông tơ. Nấm mèo rất dễ trồng, trồng ít nhiều gì cũng được. Không cần nhiều vốn, đất đai hay mặt bằng quá nhiều. Do thích hợp với thủy thổ nấm mèo cho năng suất cao và đã có thị trường xuất khẩu.

Phương pháp trồng nấm mèo: có 2 phương pháp

-  Trồng bằng gỗ khúc

- Trồng bằng túi mạt cưa.

1. Trồng nấm mèo bằng gỗ khúc:

- Gỗ để trồng nấm mèo : có thể là cây so đũa, cây gòn, cây xoài, cây mít, cây sung, cây si, cây bồ đề, cây cóc rừng, cây da phật, cây keo lá tràm,…

Chú ý: những cây có gỗ đắng không nên trồng nấm mèo.

- Chọn kích cỡ của cây: lấy phần gốc, phần cành đều được, có đường kính từ 10-20 cm, ngắn 1m, dài 1,2 m, hay 1,5 m. Cây cưa xong là chuẩn bị ngay. Với loại cây gỗ mềm, cưa khúc xong phải dùng trong vòng 2 tuần, không nên để lâu. Với loại cây có mủ nhiều cưa xong nên dựng nghiêng cho mủ chảy hết ra mới dùng.

Lúc cưa nên dùng cưa bén, đường cưa phải “ngọt”. Những chỗ cây bị bể hay dập vỏ nên dùng nước vôi rửa qua để ngăn ngừa các vi sinh vật xâm nhập phá hại. Thông thường sau khi cưa, người ta hơ trên lửa hai đầu khúc gỗ cho khô.

-  Đục lỗ để cấy meo giống:đục 10 lỗ đều nhau, lỗ phải tròn, đường kính của lỗ 1,2 – 1,5 m, sâu 2cm. Khi đục, phải lấy phần vỏ bên ngoài của cái lỗ sắp đục đó đem ra cất riêng, để sau này làm nắp đậy trên cái lỗ đó. Mỗi lỗ cách nhau 10 cm. Phía hai đầu khúc gỗ chừa ra một khúc từ 5 – 10 cm không đục lỗ.

- Cách cấy meo giống: để cấy meo giống vào lỗ đục, ta dùng một cái phễu nhỏ đặt trên miệng lỗ, rồi dùng đũa vít ra một mẫu nhỏ meo giống cho vào lỗ là được. Sau đó, dùng chính miếng vỏ trước đây đã lấy làm nắp đậy lại rồi dùng sáp ong hoặc đất sét dẻo trét kẽ hở của nắp đậy để phòng ngừa các vi khuẩn xâm nhập vào cây. Một chai meo nửa lít đủ để cấy được 15 khúc gỗ dài 1 m.

- Cách ủ meo: chuyển tất cả các khúc gỗ đã được cấy meo vào láng trại. Có thể chọn nơi mát mẻ ngoài vườn để ủ meo (nhưng phải dùng tấm phủ). Ngoài mái che mát mẻ ra còn có nền sạch sẽ, nếu được lót gạch hay tráng xi măng càng tốt.

Trước hết, làm một cái giàn đơn sơ nhưng chắc chắn, sao cho đủ sức chịu đựng được đống gỗ khúc xếp lên trên. Giàn được kê cao khỏi mặt đất khoảng 20 cm, để tránh bị nhiễm tạp. Sau khi sắp xếp các khúc gỗ đã cấy meo thành từng đống cao xong cần:

- Theo dõi ẩm độ: những khúc gỗ cấy meo giống, sau khi xếp đống ủ được 1 tuần thì bắt đầu kiểm tra độ ẩm của cây. mùa mưa, ủ rất tốt. Nhưng trong những tháng nắng nóng  phải tưới hàng ngày.

- Sắp xếp lại đống gỗ: các đống gỗ chất đống lên ủ meo cứ một tuần sắp xếp lại một lần trên vị trí cũ. Mỗi lần sắp xếp lại là mỗi lần xáo trộn vị trí của chúng. Sắp gỗ xong lại tưới cho đủ ẩm. Việc sắp xếp lại đống gỗ như vậy phải thực hiện trước sau 3 lần (tức 21 ngày).

Thường sau 3 lần đảo đống gỗ ủ như vậy, quan sát gỗ trở nên sắc trắng và phảng phất có mùi nấm thì ngưng tưới nước,… Còn sắc gỗ trở đen là meo cây đó đã chết.

- Vệ sinh đống ủ: Khi thấy sự xuất hiện của các loại nấm dại hoặc mốc meo phải kịp thời xử lý ngay bằng cách cạo bỏ, dùng bàn chảy chà xát, sau đó dùng cồn rửa sạch lại. Trong 3 tuần đầu này, nếu thấy tai nầm mèo ló ra mọc sớm thì đừng mừng, nên trẩy bỏ hết

- Bảo dưỡng nấm:khi thấy tơ nấm đã mọc lan trong khúc gỗ, nên xếp lại các khúc gỗ như cũ, nhưng đặt chúng có khoảng cách xa ra từ 5–6 cm. Suốt 3–4 tuần sau đó không cần tưới, cứ để khô các khúc cây như vậy cho nấm phát triển.

Sau giai đoạn ủ khô, ta ngâm các khúc gỗ ngập xuống nước suốt 12 giờ liền để làm cho gỗ mềm ra, tơ nấm dễ mọc, đồng thời giúp chúng tiêu hóa dễ dàng được các chất dinh duỡng có sẵn trong cây.

Ngâm nước xong, các khúc gỗ được chuyển hết vào láng trại, hoặc nhà. Lần này, không xếp chúng lại thành đống nữa mà dựng nghiêng chúng, tựa đầu lên các thanh cây để tiện chăm sóc vì thời gian sắp tới là tới kỳ đón nấm ra. Không nên để khúc gỗ tiếp xúc với nền nhà. Dùng bao bố hoặc tấm ni lông trùm kín chúng lại vài ba ngày giúp nhiệt độ các khúc gỗ tăng lên.

Ban đêm, mở toang các cửa để không khí mát mẻ bên ngoài tràn vào phòng, nhưng ban ngày các cửa đều phải đóng kín lại. Đó là cách chăm sóc trong giai đoạn chót này.

- Thu hoạch: thời gian thu hoạch nấm mèo rất dài, vì nấm cho nhiều đợt. Đợt đầu, thường thu hoạch 4–5 tháng mới hết. Mỗi ngày chỉ hái nấm mèo 1 lần, ta chọn những nấm có tai to bứt rời ra khỏi khúc gỗ, chừa lại những tai nấm còn nhỏ chờ lớn hái sau.

Trong thời gian thu hoạch, vẫn phải tưới hàng ngày và chăm sóc. Sau khi thu hoạch xong đợt 1, những khúc gỗ được “nghỉ” trong vài tuần để bước vào khai thác đợt 2. Muốn khai thác đợt 2, phải bắt tay làm lại từ đầu như cách làm trong đợt 1.

2. Trồng nấm mèo trong túi mạt cưa:

Trồng nấm mèo trong túi mạt cưa hay còn gọi là trồng trong bịch ny lông là cách trồng mới nhất vừa nhẹ nhàng, vừa ít tốn công chăm sóc, ít tốn mặt bằng và thu hoạch nhanh.

Mặt khác nguyên liệu dễ tìm, nhẹ vốn vì đó là mạt cưa hay rơm rạ, và thức ăn bổ sung cho tơ nấm cũng không hiếm. Tuy nhiên, nếu sản xuất với quy mô lớn không có đủ kinh nghiệm, không có nhiều vốn để đầu tư thì dễ thất bại.

- Nguyên liệu là mạt cưa: mạt cưa là nguyên liệu chính nhưng tốt nhất là dùng mạt cưa Cao Su. Có thể dùng mạt cưa tạp với những cây không chứa tinh dầu. Mạt cưa dễ tìm, nhưng mạt cưa tươi đem trồng nấm mèo không tốt bằng mạt cưa đã có một thời gian ủ kỹ.

Khi ủ mạt cưa phải phơi khô rồi sàn để lấy phần mịn, sau đó tưới nước cho ẩm rồi vun thành đống cao. Với loại mạt cưa gỗ mềm thì lần đảo này nên thêm một lượng vôi 0,5% vào đống ủ để mau lên men. Sau đó vun đống ủ thêm nửa tháng nữa là dùng đuợc. Với mạt cưa gỗ cứng thì phải ủ và đảo trước sau cả chục lần mới dùng được, nghĩa là phải mất từ 4–5 tháng.

Ngoài ra, còn trộn thêm một số chất dinh dưỡng khác như cám gạo (3–5%), hột bắp hoặc cùi, thân cây bắp xay nhuyễn (3–6%), vôi (0,5%), Super photphat (0,5%), phân Urê (0,1%). Tất cả các thành phần trên trộn lẫn với nhau rồi cho vào bịch nilon loại dày (cỡ 0,12 mm) chịu được nhiệt độ cao, vì phải qua khâu hấp khử trùng với nhiệt độ cao trong suốt mấy giờ liền.

- Nguyên liệu là rơm rạ:rơm rạ phải tươi tốt phơi khô rồi chặt thành từng khúc ngắn độ 5–6 cm, ngâm vào nước cho mềm, vớt ra để ráo.

Do rơm rạ không đủ chất bổ dưỡng nên ta trộn thêm các thành phần dinh dưỡng khác như vôi (1%), phân trâu bò, gà vịt (5%), Super lân (1%), Muối epsom MgSO4. 7H2O (0,1%) rồi chất thành đống cao, nén chặt xuống mà ủ kín (dùng nilon phủ lên trên). Ủ như vậy vài ba ngày rồi xáo đều. Sau đó chất đống ủ lại, vài ngày lại đảo kỹ. Làm như vậy độ 3, 4 lần thì dùng trồng nấm được.

Ngoài ra, bổ sung thêm 5–10% cám gạo hoặc bột xay từ hạt bắp hay thân bắp, cùi bắp. Trồng nấm mèo bằng rơm rạ có ưu thế hơn trồng bằng mạt cưa và nấm ví có mùi vị thơm hơn nên được khách hàng ưa thích.

- Cho môi trường vào bịch nilon: bịch nilon dùng làm môi trường nuôi nấm mèo phải dày (0,12 mm) mới đủ sức chịu được áp suất và nhiệt độ cao khi cho vào nồi hơi để thanh trùng.

Mỗi bịch nilon đựng 1 kg môi trường và được nén chặt xuống. Sau đó, dùng cái cổ bao làm bằng giấy cứng để vào miệng bịch và cột chặt. Dùng chiếc đũa đâm từ miệng bịch xuống đáy bịch để tạo một lối thông, rồi dùng một nắm bông gòn sạch đậy chặt miệng bịch lại là xong. Các bịch này được đặt vào lò áp suất để thanh trùng với nhiệt độ cao suốt 3 – 4 giờ.

- Cấy meo giống vào bịch môi trường đã thanh trùng:những bịch ny lông đựng môi trường khi được thanh trùng xong để nguội mới cấy meo giống vào. Việc cấy meo được thực hiện trong căn phòng đặc biệt sạch sẽ, có trang bị đèn cực tím và những dụng cụ vô trùng khác. Dùng muỗng nhỏ múc một lượng meo giống đổ vào bịch môi trường, rồi đậy nút kín lại là xong.

Những bịch đã được cấy meo xong chuyển vào phòng tối, có nhiệt độ từ 25–30oC trong suốt 3 tuần. Sau thời gian này, cửa phòng được mở thông thoáng, vì bên trong các bịch tơ nấm đã có đủ thời gian để phát triển trắng cả bịch.

Giai đoạn khai thác nấm

* Phương pháp nuôi nấm mèo:

Nhà nuôi nấm mèo phải thật mát mẻ, dùng nhà lợp lá, chung quanh là vách lá hoặc cà tăng, cót là tốt nhất và nền nhà phải được quét dọn, cọ rửa sạch sẽ để ngăn ngừa các loại nấm dại, côn trùng và vi khuẩn xâm nhập phá hại nấm.

Các bịch nấm tự làm hay mua về phải được thực hiện qua những bước:

- Rạch bịch nấm: bịch nấm phải được rạch thủng ra nhiều chỗ thì nấm mới từ đó mà mọc ra được. Dùng dao nhọn mũi để rạch mỗi bao thành nhiều đường khắp mọi phía. Đường rạch khoảng 5–7 phân là vừa. Trung bình mỗi bao nên rạch từ 10–15. Sau vài ngày, những nụ nấm nhỏ xuất hiện chi chít tại những đường rạch đó.

- Chăm sóc:

Giữ vệ sinh nhà nuôi nấm: quét dọn sạch sẽ.
Tận diệt chuột và kiến.
Tạo ẩm độ cho nhà nuôi nấm bằng vài giờ lại tưới nuớc khắp nền nhà cho thật ẩm ướt.

- Trong tuần lễ đầu không nên tưới nước vào các bịch nấm, vì các nụ nấm non gặp nước dễ bị thúi. Chỉ 1 tuần sau khi rạch bao mới “tưới sương sương” vào mỗi bịch nấm. Những bịch nào chưa có nấm xuất hiện thì mới tưới kha khá mà thôi. Nếu ẩm độ tốt thì mỗi ngày tưới 1 lần, nếu khô thì tưới 2 lần.

- Thu hoạch và bảo quản:

Khoảng 1 tuần sau khi rạch bao, những nụ nấm non đã bắt đầu xuất hiện. Việc thu hái nấm mèo có thể tiến hành vài ba ngày một lần. Đợt đầu nấm ra rất nhiều và dài ngày, có thể một vài tháng mới hết. Thu hoạch xong đợt đầu, cứ để cho bịch khô độ 1 tuần, nhưng vẫn giữ vệ sinh rồi tiếp tục tưới lại và tuần sau nấm sẽ ra đợt hai.

Nấm mèo hái về phải lặt sạch các tạp chất, nhất là phần gốc tai nấm, nếu cần thì rửa sạch rồi đem phơi nắng cho khô. Nấm khô sẽ bảo quản được lâu.

* Tiêu chuẩn nấm mèo khô xuất khẩu :

- Tai nấm phải to, khô và sạch sẽ

- Tai nấm không dính tạp chất, không bị mốc hay sâu mọt

- Đường kính tối thiểu của tai nấm là 3 cm

- Có màu sắc và mùi vị đặc trưng của sản phẩm.

- Độ ẩm tối đa là 11%.

Muốn đạt được tiêu chuẩn này, việc nuôi trồng phải phối hợp được giống tốt, kỹ thuật tạo môi trường nuôi nấm cao và chăm sóc thật tốt. Một trong những khâu này không đạt thì tiêu chuẩn trên khó đạt được.

Theo Trung tâm thông tin tư liệu

Kỹ thuật trồng mộc nhĩ

Top of Form

Hướng dẫn trồng nấm mộc nhĩ

Cùng tham khảo những hướng dẫn trồng nấm mộc nhĩ nhé. Trồng mộc nhĩ lại quá dễ, đó là một công việc đơn giản. Ngay người già hoặc trẻ em đều có thể thực hiện mọi khâu. Mộc nhĩ lại là mặt hàng không lo ế, bảo quản ở dạng khô nên giữ lâu cũng được.

Kỹ Thuật Trồng Mộc Nhĩ

Mộc nhĩ còn có nhiều loại khác nhau: Loại cánh mỏng (Auricularia auricula), loại cánh dày (Auricularia polytricha) … Chúng chính là một loại nấm ăn mọc phổ biến ở vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm.

. 1. Đặc tính sinh học của mộc nhĩ.

               Mộc nhĩ còn có nhiều loại khác nhau: Loại cánh mỏng (Auricularia auricula), loại cánh dày (Auricularia polytricha) … Chúng chính là một loại nấm ăn mọc phổ biến ở vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm.

               Mọi người hay gọi là cây nấm. Thực tế, nấm không có thân, rễ, lá. Cơ thể của chúng là những sợi màu trắng len lỏi trong rơm rạ, trong thân gỗ… Phần mà chúng ta thường nhìn thấy được gọi là “cây nấm” thì chính là quả thể của nấm. Nó tương đương với hoa ở các loài thực vật thượng đẳng. Trong quả thể có bào tử, các bào tử tường đương với hạt ở cây thượng đẳng. Thế còn thân, rễ, lá của chúng ở đâu? Chúng chính là những sợi màu trắng mọc chằng chịt giữa thân cây gỗ hoặc giữa đống rơm.

               Hàng năm, vào đầu mùa mưa, mộc nhĩ phát triển mạnh. Bạn đi rừng thường hay gặp những đám mộc nhĩ mọc dày trên thân các cây gỗ. Nó thường có màu từ nâu nhạt tới nây sẫm. Khi già nó phát tán bào tử. Bào tử là những hạt màu trắng rất nhỏ. Hàng triệu bào tử bay ra, tạo thành một lớp khói bụi mờ mờ. Chúng bay theo gió và sà xuống mọi nơi. Nếu bào tử nào gặp điều kiện thuận lợi lại tiếp tục phát triển thành cây mộc nhĩ mới.

               Cánh mộc nhĩ chính là một khối keo. Tuỳ thuộc vào độ ngâm nước mà ở dạng khô hoặc ở trạng thái trương lên (như khi còn tươi hoặc khi ngâm trong nước). Hai trạng thái này có thể chuyển đổi nhau.

               Ví dụ: Khi bạn đã lỡ ngâm mộc nhĩ nhưng lại không dùng tới, bạn có thể vớt ra, đem phơi khô để giữ lại như thường. Nó sẽ trở lại trạng thái cũ.

               Đặc biệt ở mộc nhĩ có hệ xenlulôaza rất khoẻ. Nhờ đặc tình này mà chúng ta phát triển tốt trên các nguyên liệu giàu chất xenlulô, licnhin. Như vậy, mộc nhĩ có thể trồng trên mùn cưa, thân cây gỗ, vỏ dừa, lõi ngô, rơm rạ.

               Mộc nhĩ không chỉ là một loại thực phẩm quý mà còn là một loại dược liệu. Người ta cho biết, nó có thể tham gia chữa các bệnh bướu cổ, máu xấu, nóng trong, tóc bạc sớm…

               Các yếu tố của môi trường ảnh hưởng rất lớn đến khả năng phát triển của mộc nhĩ như: Nhiệt độ, độ ẩm, chiếu sáng, dộ pH…

               Nhiệt độ thích hợp nhất để mộc nhĩ phát triển là từ 28-320C. Khi nhiệt độ lên 350C hoặc xuống dưới 150C thì mộc nhĩ phát triển kém và cho năng suất thấp. Nhiệt độ không khí cao hơn 320C chúng ta thường quan sát thấy mộc nhĩ mọc thưa và cánh mỏng cây nhỏ và lông rất dài. Vì vậy, phải hết sức chu ý tới việc đảm bảo nhiệt độ để nuôi trồng mộc nhĩ.

Tránh trồng mộc nhĩ vào những ngày mùa mà nhiệt độ không phù hợp.

               Đối với độ ẩm trong cơ chất trồng mộc nhĩ (ví dụ như trong thân cây gỗ, trong mùn cưa đã đóng bánh, trong rơm…) thì nên giữ khoảng 60-65%. Khô quá hoặc ẩm quá đều không tốt. Còn độ ẩm không khí của khu vực nuôi trồng mộc nhĩ thì tốt nhất giữ ở mức 90-95%.

               Trong giai đoạn đầu của quá trình trồng mộc nhĩ, tức là giai đoạn phát triển sợi trong cơ chất, ta cần đảm bảo không khí thông thoáng, tránh giữ chúng trong những nơi kín mít, bí hơi. Tới giai đoạn mọc thành cây thì chúng ta giữ cho độ thoáng ở mức vừa phải. Nếu để cho thông khí mạnh sẽ làm cho mộc nhĩ phát triển chậm, cánh mỏng, thậm chí có thể chết.

               Mộc nhĩ không có khả năng quang hợp như cây xanh. Tuy nhiên, trong các giai đoạn khác nhau cũng cần điều chỉnh chế độ chiếu sáng cho phù hợp với sự phát triển của nó. Thời kỳ ủ sợi, ta cần để chúng trong bóng tối. Điều kiện tối sẽ tăng cường sự phát triển của màng. Tới giai đoạn cây mộc nhĩ mọc ra, ta nâng dần độ chiếu sáng để kích thích quá trình tạo cây mộc nhĩ. Tới khi mộc nhĩ đã mọc mạnh, ta giữ mức sáng ở ngưỡng trong phòng có mở cửa, chỉ nên giữ ở mức đó. Nếu cường độ ánh sáng quá mạnh thì mộc nhĩ sẽ có màu trắng nhạt và mọc kém. Vì vậy, ta có thể nhìn màu của cánh mộc nhĩ để điều chỉnh độ chiếu sáng cho thích hợp. Khi cánh mộc nhĩ có màu hồng thịt là tốt nhất.

               Môi trường thích hợp cho mộc nhĩ mọc có pH từ 4 - 12, như vậy là qúa rộng. Ở giai đoạn đầu - giai đoạn ủ sợi nó cần môi trường axit yếu. Tới giai đoạn mộc nhĩ mọc ra thì nó ưa môi trường từ trung tính tới kiềm yếu. Yếu tố này không có tính chất quyết định nhưng nó góp phần vào việc tạo ra năng suất cho mộc nhĩ.

               Mộc nhĩ có khả năng phát triển tốt trên rất nhiều loại nguyên liệu khác nhau, ví dụ như: các loại cây gỗ (thường là các gỗ mềm, có nhựa mũ màu trắng, không có tinh dầu, không độc), mùn cưa, vỏ lạc, trấu, rơm rạ… Chính nhờ hệ men xenlulôaza rất khoẻ có trong mộc nhĩ mà chúng có thể sử dụng nguồn hydrat cacbon dồi dào có trong các chất trên. Nó đã chuyển chúng từ dạng khó tiêu sang dạng dễ tiêu mà mộc nhĩ có khả năng hấp thụ được.

2. Trồng mộc nhĩ trên mùn cưa

a) Xử lý nguyên liệu

* Tiêu chuẩn nguyên liệu:

               - Ta có thể trồng mộc nhĩ trên các loại mùn cưa khác nhau. Tuy nhiên không dùng mùn cưa đã bị mốc, mùn cưa các loại cây có tinh dầu hoặc các loại cây gỗ cứng. Tốt nhất là mùn cưa cây cao su hoặc mùn cưa bồ đề. Và mùn cưa các loại gỗ trồng mộc nhĩ nghiền hoặc xẻ trên thân cây gỗ trồng mộc nhĩ.

               - Mùn cưa mới dùng ngay là tốt nhất. Nếu dùng dần phải phơi khô hoặc đóng bao rải mỏng trên nền kho sạch tránh để lên men hoặc bị ẩm, mốc gây mùn hoá làm mất chất dinh dưỡng.

* Tạo ẩm, phối trộn nguyên liệu, đóng túi.

               Tạo ẩm mùn cưa bằng nước sạch, ủ thành đống, che đậy bằng nilon để mùn cưa ngấm đủ nước và trương nở các tế bào gỗ. Sau 24h tiến hành phối trộn nguyên liệu theo tỷ lệ:

               - Mùn cưa đã tạo ẩm            :100kg

               - Bột nhẹ CaCO3                   : 1kg

               - Hoặc vôi bột                       : 0,5kg

               Trộn thật đều nguyên liệu với bột nhẹ hoặc vôi bột, kiểm tra độ ẩm đạt 65%, ủ đống 2-3 ngày sau đó tiến hành đóng túi nilon (loại túi PP), kích thước: 19cm ´ 37cm. Túi có hình dáng một khúc gỗ cao 20-22cm, có cổ nút và nút bông. Nếu cấy giống bằng que sắn phải dùi một lỗ ở giữa.

b) Hấp khử trùng túi mùn cưa.

               - Sau khi đóng túi phải hấp khử trùng túi mùn cưa. Phương pháp đơn giản nhất là hấp cách thuỷ trong thùng phuy. Thời gian 10-12 giờ, nhiệt độ trong túi mùn cưa đạt từ 95-1000C.

               - Nếu nồi áp suất (autoclave) hấp ở nhiệt độ 120-1250C trong thời gian 120-150 phút.

               - Để triển khai sản xuất lớn, tiện lợi, rẻ tiền và có hiệu quả, ta dùng phương pháp hấp trong hơi nước bão hoà, thời gian từ 9-10 giờ bằng cách xây lò.

               - Mỗi mẻ hấp từ 600-800 túi mùn cưa, tuỳ theo thể tích của buồng hấp nhỏ hay lớn.

c) Cấy giống và ươm túi mùn cưa

               - Sau khi đã hấp chuyển túi mùn cưa ra phòng cấy giống, để nguội rồi tiến hành cấy giống:

               + Cách 1: Nếu sử dung giống trên hạt ta dùng que sắt khều giống từ trong lọ thuỷ tinhn hoặc túi nilon sang túi mùn cưa lắc đều lên trên bề mặt túi. Tỷ lệ giống cấy 1,2% so với trọng lượng túi mùn cưa. Có nghĩa là cứ một túi mùn cưa có trọng lượng 1,2-1,4kg ta cấy 12-15g giống nấm (một chai giống cấy 30-40 túi).

               + Cách 2: Nếu dùng giống mộc nhĩ cấy làm trên que gỗ ta dùng panh vô trùng kẹp nhẹ từng que giống chuyển sang các lỗ cấy giống đã dùi từ trước trong túi mùn cưa. Mỗi túi mùn cưa lấy một que giống, đầu trên của que giống sát với lề mặt túi mùn cưa là vừ phải.

               Qúa trình cấy giống phải làm trong phòng kín, sạch sẽ và thao tác trên ngọn lửa đèn cồn.

               Sau khi cấy giống ta nút miệng túi bằng nút bông và chuyển vào phòng ươm sợi. Nơi ươm sợi tốt nhất là một phòng sạch sẽ, có hệ thống cửa ra vào và có giàn nhiều tầng để tăng diện tích sử dụng, có thể làm 4-5 tầng trên một giàn và mỗi tầng cách nhau 50cm. Kiểu giàn như giàn giữ giống khoai tây. Nhiệt độ phòng ươm sợi thích hợp nhất là 25-300C. Không cần ánh sáng.

               Thời gian ươm sợi kéo dài từ 20-25 ngày. Ta sẽ thấy các sợi nấm màu trắng lan dần từ trên xuống hoặc từ trong ra. Tới khi nào sợi nấm lan gần kín đáy, trông túi mùn cưa có màu trắng như sợi bông là đạt yêu cầu.

d) Rạch túi (rạch bịch) và chăm sóc, thu hái.

               - Khi mộc nhĩ bắt đầu mọc, ta chuyển chúng sang khu vực chăm sóc: có thể xếp trong nhà lán trại hoặc làm giàn treo

               - Để tận dụng diện tích và khoảng không người ta dùng dây để treo các túi mùn cưa, mỗi dây treo được 7 - 8 túi có độ cao 1,5 - 1,6m. Mỗi mét vuông treo được 25 dây. Cách treo và bố trí làm sao để thuận tiện cho việc tưới nước, vệ sinh, chăm sóc và thu hái, không mở miệng túi nilon để nước tưới vào trong gây sũng nước và bị thối rửa sợi nấm.

               Khi mộc nhĩ bắt đầu mọc, ta phải tưới nước và tưới liên tục. Mỗi ngày tưới 2-3 lần. Cách tưới tốt nhất là dùng bình bơm và phun sương lên mặt túi. Hạt nước nhỏ, đều sẽ tạo ẩm cho cả khu vực và ngấm dần qua vết rạch để vào túi. Lượng nước tưới nhiều hay ít phụ thuộc vào thời tiết và khả năng ra nấm. Về nguyên tắc, trời nắng nóng thì nấm ra nhiều. Lúc đó phải tưới thường xuyên hơn. Ngược lại, trong điều kiện không thuận lợi, nấm ra thưa, việc tưới nước cần vừa phải.

               Nước tưới yêu cầu phải là nước sạch, nếu là nước máy phải để bay hết mùi clo. Chăm sóc tốt sau vài ngày mộc nhĩ sẽ đạt kích thước đủ lớn ta tiến hành thu hái. Khi hái ta hái cả cụm rồi tách ra từng cây riêng biệt. Cách làm nhẹ nhàng tránh dập nát cánh mộc nhĩ. Đem mộc nhĩ rửa và cắt sạch phần gốc có bám mùn cưa. Khi phơi nên phơi trên giàn bằng tre, nứa để mộc nhĩ khô dần, đẹp mã. Trong nhân dân có kinh nghiệm: muốn cho cánh mộc nhĩ có màu nâu hồng hấp dẫn không bị đen thì sau khi rửa sạch ta ngâm chúng vào chậu nước với một ít mảnh vỏ quýt, vỏ cam. Ngâm khoảng một đêm, hôm sau vớt ra, phơi khô ta sẽ được mặt hàng mộc nhĩ đẹp và có giá trị hơn.

               - Khu vực nhà nuôi trồng cần kín gió nhưng cũng cần có ánh sáng nhẹ như trong phòng có cửa kính là vừa. Dù treo hoặc xếp các túi mùn cưa trên giàn giá, luôn phải giữ độ ẩm trong phòng đạt trên 80% để mộc nhĩ không bị khô héo. Giai đoạn thu hoạch kéo dài 30 - 45 ngày. Khoảng 20 ngày thu hái một lứa. Khi kết thúc một đợt phải dọn sạch các túi mùn cưa và làm vệ sinh khu vực nuôi trồng.

e) Một số sâu bệnh hại mộc nhĩ và cách phòng chống.

               - Trong quá trình trồng mộc nhĩ trên túi mùn cưa thường xuất hiện một số bệnh như mốc xanh, mốc vàng hoa cau, mốc đen. Các loại mốc này phát triển đồng thời với sợi nấm, chúng có thể làm chết hoàn toàn sợi nấm.

               Nấm mực cũng hay xuất hiện. Chúng mọc ngay trong túi nilon  và cạnh tranh chất dinh dưỡng của nấm mộc nhĩ.

               Nguyên nhân bị các bệnh này chủ yếu do ta chọn và xử lý nhiệt cho nguyên liệu chưa đảm bảo. Ngoài ra nếu độ ẩm trong túi   quá cao cũng dễ bị bệnh.

               Để phòng chống các loại bệnh trên ta phải hết sức coi trọng khâu xử lý nguyên liệu, hấp khử trùng, phòng khử trủng phải vệ sinh thường xuyên và giữ cho thoáng mát. Nếu thấy bệnh xuất hiện ngay lập tức phải cách ly chúng ra khỏi khu vức nuôi trồng, nhất là trong giai đoạn ươm túi để tránh lây lan, chế độ tưới nước phải tuân thủ các điều kiện đã nêu ở trên.

f. Xử lý phế thải sau khi thu hoạch hết mộc nhĩ để trồng nấm rơm hoặc phân bón.

               - Khi ta đã thu hết mộc nhĩ, chuyển các túi mùn cưa tập trung gọn lại. lột bỏ lớp nilon, phối trộn thêm 15-20kg vôi bột/1tấn, ủ đống 10-15 ngày, đảo lại và đem nguyên liệu này để trồng nấm rơm. Cách trồng tương tự như trồng nấm rơm trên rơm rạ.

               - Nếu không dùng phế thải trên để trồng nấm rơm cần tiếp tục ủ thêm 15-20 ngày nữa sau đó mới sử dụng làm phân bón cho cây trồng Lượng bón tương đương với phân chuồng loại tốt.

3. Trồng mộc nhĩ trên thân cây gỗ.

a. Chọn gỗ và nhà xưởng.

               Có rất nhiều loại gỗ có thể trồng mộc nhĩ. Tuy nhiên, các loại gỗ có mũ màu trắng, thân gỗ mềm xốp, không độc, không có tinh dầu thì có thể trồng mộc nhĩ tốt. Chúng là những đối tượng rất quen thuộc như:  sung, vả, mít, ngái, bồ đề, đa búp đỏ, si, dâu da xoan, so đũa, cao su, sau sau… Thậm chí thân cau, thân dừa, cũng trồng mộc nhĩ được. Điều cần lưu ý là trồng trên cây tươi. Tốt nhất là sau khi chặt cây đô 5-7 ngày thì ta cấy giống. Không cấy giống lên cây đã khô. Các đoạn thân có đường kính từ 5cm trở lên đến cả các gốc thân đều có thể dùng làm giá thể để nuôi trồng mộc nhĩ. Ta cắt chúng thành từng đoạn. Tốt nhất là các đoạn có độ dài 1,2-1,5m và có đường kính từ 10-20cm.

               Các đoạn gỗ trên được đưa vào những nơi tập trung: đó có thể là các nhà xưởng cũ, các phòng bỏ không, các ngăn chuồng trại tạm thời chưa dùng tới… Thậm chí có thể dựng tạm các lán trại dưới các tán cây lớn để che được mưa, nắng, kín gió và nền sạch sẽ, dễ thoát nước. Nơi đó cũng gần nguồn nước và tiện đường giao thông để vận chuyển. Ở vùng trung du và miền núi, chúng ta có thể tận dụng các hang đá hoặc dựa vào sườn đồi, sườn gò để đào các hầm. Các hào này đào sâu độ 60 - 80cm và vát ra ngoài khoảng 100cm. Phía trên ta lợp bằng tre nứa, rơm rạ, cỏ tranh… kiểu này được nhiều nơi áp dụng.

b. Dụng cụ và giống.

               Để trồng mộc nhĩ trên cây gỗ, dứt khoát phải có loại búa chuyên dụng để tạo lỗ trên thân cây. Có người dùng khoan, dùng đục để thay thế búa nhưng vất vả gấp nhiều lần.

               Loại búa này, ở phần đầu có mũi khoan và có đường thông để phơi gỗ bật ra ngoài. Đường kính của mũi khoan từ 1,5-2cm. Dùng búa chuyên dùng vừa nhẹ nhàng, dễ dàng hiệu suất cao mà lại đảm bảo.

               Ngoài ra, chúng ta còn phải chuẩn bị có sẵn bình tưới nước hoặc phun nước, một số bao tải gai hoặc chiếu cũ đã được giặt sạch, phơi khô để làm vật che phủ đống ủ.

               Giống nấm cần chuẩn bị thật chu đáo. Không dùng giống già quá hoặc non quá. Giống già là giống đã ra mộc nhĩ ngay ở trông chai hoặc túi nilon đựng giống. Giống non là giống chưa ăn kín xuống dưới. Nếu có hiện tượng nhiễu tạp các loại nấm và mốc khác thì giống cũng không tốt. Ta thấy chai giống trắng đều từ trên xuống dưới là tốt. Khâu giống là khâu cực kỳ quan trọng, nó quyết định thành, bại của việc nuôi trồng mộc nhĩ. Vì vậy, cần mua giống ở những cơ sở đã có nhiều kinh nghiệm và đáng tin cậy, tránh mua giống lung tung.

               Việc tính toán thời gian khai thác gỗ và sử dụng giống phải thật ăn khớp để tránh tình trạng gỗ đã chặt mà chưa có giống hoặc ngược lại. Chúng ta cần phải biết rằng, để sản xuất giống cần ít nhất một tháng. Do đó phải hợp đồng thật cụ thể.

c. Cách trồng.

               Cây gỗ sau khi chặt được cắt thành từng đoạn 1,2-1,5m. Nhúng hai đầu đoạn gỗ vào dung dịch nước vôi đặc để ngăn chặn mốc bệnh phát triển. Các chỗ xây xát cũng bôi nước vôi. Ta loại bỏ các đoạn gỗ đã bị nấm mốc hoặc sâu bệnh đã phá bên trong, chất gỗ khoảng một tuần lễ để gỗ chảy bớt nhựa.

               Dùng búa hoặc các dụng cụ đã giới thiệu ở trên để tạo lỗ trong thân cây gỗ. Mỗi lỗ cách nhau 12-15cm sâu độ 2,0-2,5cm. Các hàng lỗ cách nhau 7-8cm nên so le. Lưu ý các lỗ cần cách mép đoạn gỗ 5-7cm. Ta nhặt các phoi gỗ bật ra và cất đi một chỗ, sau này ta còn dùng đến chúng.

               Tra giống vào trong các lỗ. Mỗi lỗ cho khoảng 2/3 chiều sâu (lượng giống ở trong mỗi lỗ bằng 2/3 hạt ngô). Ta dùng các phoi gỗ đậy lên và bạn có thể hoà xi măng đặc vừa phải (như kiểu bột trẻ em), quét lên các mặt lỗ đã được lấp kín bởi phôi gỗ. Làm như vậy để tránh các loại nấm, mốc khác xâm nhập vào trong cây. Mặt khác, ngăn không cho kiến đào, bới, cũng cần dùng đất sét mới khai thác miết vào miệng lỗ. Cách làm này đơn giản, rẻ tiền.

               Sau khi tra giống ta xếp vào nhà ươm. Kê gạch để gỗ cách nền độ 15-20cm và xếp theo hình khối cao tới 1,5m, còn dài tuỳ ý. Trên cùng ta phủ các bao tải hoặc chiếu cũ đã chuẩn bị từ trước và được làm ướt. Nhiệm vụ hàng ngày lúc này là tưới đủ ẩm lớp bao tải phủ ngoài đống ủ. Lưu ý tránh tưới nhiều nước làm cho chúng ngấm xuống đống ủ và thấm vào cây gỗ, làm giống chết do sũng nước trong các lỗ. Khoảng 15-20 ngày ta đảo lại đống ủ cho đều và kiểm tra xem giống mộc nhĩ có mọc loang ra hay không. Kiểm tra bằng cách lấy một cây trong đống ủ rồi cưa ngang qua một lỗ. Nếu thấy sợi nấm ăn trắng vào thân gỗ là được. Ngược lại, nếu thấy chúng có màu đen là giống đã chết. Những cây gỗ có nấm mộc nhĩ mọc tốt được xếp lại và ủ tiếp 15-20 ngày nữa. Sau giai đoạn này nấm bắt đầu mọc ra.

               Khi mộc nhĩ mọc, chúng sẽ phát triển khắp xung quanh thân gỗ vì giống đã mọc loang khắp nơi. Cây con mọc lên đốm trắng, chi chít và sần sùi như da cóc. Ta chuyển các đoạn gỗ này ra khu vực khác, lưu ý để nơi tiện việc tưới nước, chăm sóc, thu hái.

               Việc thu hái tiến hành bình thường như trong tự nhiên, chọn những cây to, mép xoăn (biểu hiện đã già) ta hái trước. Những cây nhỏ để lại, chúng sẽ lớn dần lên. Quá trình thu hái kéo dài khoảng 6-8 tháng liên tục.

               Suốt giai đoạn này vẫn phải tưới nước thường xuyên, tuỳ thời tiết nóng, nắng nhiều hay ít mà ta điều chỉnh lượng nước tưới cho gỗ. Mặt khác, theo dõi lượng mộc nhĩ mọc nhiều hay ít  cũng là một yếu tố quan trọng để xác định lượng nước tưới cho cây gỗ.

               Cứ khoảng 15-20 ngày ta tiến hành đảo gỗ một lần. Đảo đều đều trên xuống dưới, đầu dưới lên trên, đảo trong ra ngoài, ngoài vào trong… Làm sao độ ẩm đồng đều cho mọi phía khúc gỗ và cả đống gỗ. Cần điều chỉnh ánh sáng sao cho cây mộc nhĩ có màu nâu sẫm là tốt nhất (xem phần đặc tính sinh học của mộc nhĩ). Thường xuyên làm vệ sinh sạch sẽ nền nhà và khu vực xung quanh nơi chất gỗ. Nguồn nước tưới hàng ngày phải dùng nước sạch, nếu dùng nước bẩn để tưới sẽ phát si bệnh tật hại nấm.

d. Thời vụ nuôi trồng.

               Do đặc tính của mộc nhĩ ưa ẩm và nóng nên hàng năm, thời kỳ tốt nhất có thể trồng là cuối tháng 4 đến tháng 7 dương lịch (đối với các tỉnh phía Bắc). Ở các tỉnh phía Nam thì có thể trồng mộc nhĩ quanh năm.

               Năng suất bình quân hiện nay là: 1m3 gỗ cho thu hoạch từ 20-25kg mộc nhĩ khô. Khi kết thúc vụ nuôi trồng ta có thể tận dụng lại số gỗ để làm củi đun. Một số nơi còn xếp gọn lại, vụ sau mang ra tiếp tục tưới nước để tận thu 1 năm nữa.

đ. Các loại sâu bệnh.

               Trồng mộc nhĩ ít có sâu bệnh hoặc có nhưng ảnh hưởng của nó không lớn. Tuy nhiên, cũng cần chú ý tới một số kẻ thù sau đây: vào thời kỳ đầu khi chúng ta ươm gỗ thường có kiến, chuột hay đến “thăm viếng”! Vì giống mộc nhĩ có cơ chất hấp dẫn đối với chúng nên chúng tìm cách đào bới các lỗ để moi giống nấm ra ăn.

               Do đó cần tìm cách xua đuổi hoặc tiêu diệt chúng. Có thể đặt bẫy, đặt bã xung quanh khu vực chất gỗ, tìm đường kiến để tiêu diệt tận nguồn…

               Một số loại nấm mốc, đặc biệt là mốc xanh và bệnh “rễ tre” thường phát sinh ngay từ giai đoạn ươm cho tới suốt giai đoạn nấm ra. Chúng cạnh tranh với mộc nhĩ, rất khó loại trừ chúng. Tốt nhất là nếu phát hiện có chúng thì ta tiến hành cách ly ngay, đưa khúc gỗ đó ra khỏi khu vực nuôi trồng để tránh lây lan. Làm vệ sinh để nấm bệnh không có điều kiện phát triển.

7. Những vấn đề xảy ra trong quá trình trồng mộc nhĩ.

a) Nấm chỉ xuất hiện xung quanh khu vực cấy giống:

               Nguyên nhân do:

               Sợi nấm chưa ăn sâu vào toàn bộ khúc gỗ, chỉ phát triển quanh miệng lỗ. Cần kiểm tra xem sợi nấm đã ăn vào thân gỗ chưa, gỗ có đảm bảo đủ độ ẩm không? Giống nấm tốt hay xấu?…

b) Năng suất thấp do:

               - Sợi nấm phát triển kém.

               - Các vi sinh vật phá hoại giống nấm trước khi giống phát triển.

               - Cần phải giữ vệ sinh thật sạch sẽ trong khi tra giống vào lỗ.

               - Các loại nấm dại phát triển, cạnh tranh dinh dưỡng của sợi nấm thật.

               - Các loại sâu bệnh xâm nhập vào thân gỗ từ nguồn nước tưới không đảm bảo sạch

c) Xuất hiện một số loại nấm mốc màu trắng. Sau đó chuyển sang màu vàng có mùi hôi thối. Do nhà nuôi trồng quá ẩm thấp, vệ sinh không tốt. Các loại vi sinh vật phát triển mạnh. Rửa nền nhà  bằng nước vôi đặc, không để nước đọng trong nhà quá lâu.

d) Xuất hiện các loại nấm lạ. Do các bào tử nấm dại xâm nhập vào lỗ khoan (khi cấy giống).

đ) Lớp vỏ gỗ bị bong ra dễ dàng. Do khi chặt gỗ và vận chuyển bị va chạm mạnh. Thời gian thu hái đã quá lâu, các khúc gỗ bị thối mục, Nếu cần, phải để cho gỗ nghỉ (ngừng tưới nước) một thời gian, sau đó chăm sóc lại bình thường mộc nhĩ sẽ lên tốt hơn.

e) Mộc nhĩ chỉ lên phía dưới, do tưới nước không đều.

g) Kiến, ve, mối phá hoại:

               Dùng thuốc phun để đuổi diệt chúng. Các loại thuốc thông dụng như heptachlore, malathion hoặc sevin… sau khi phun xong để gỗ nghỉ 10-15 ngày.

Trồng mộc nhĩ bằng mùn cưa

Mùn cưa là nguyên liệu tương đối nhiều ở các vùng nông thôn nước ta. Tuy nhiên, từ trước đến nay, người ta vẫn chủ yếu sử dụng mùn cưa để đun, rất lãng phí. Cách thức làm ăn kỳ này xin giới thiệu phương pháp trồng mộc nhĩ từ mùn cưa, giúp nông dân có thêm nguồn thu nhập từ loại nguyên liệu này.

Có nhiều loại mùn cưa khác nhau, tuy nhiên, không dùng mùn cưa mốc, mùn cưa của các loại có tinh dầu hoặc của các loại cây độc. Mùn cưa được thu về, cần phơi khô để tránh ẩm mốc và sử dụng lâu dài.

Khi bắt đầu ủ mùn, cần phun nước để nâng độ ẩm lên 65-70%. Trộn thêm đạm u-rê hoặc đạm sun-pát a-môn với tỷ lệ 0,5-1% và đường ca-rô với tỷ lệ 0,5 % so với trọng lượng khô của mùn cưa. Các chất này có nhiệm vụ xúc tác cho các hệ vi sinh vật hoạt động mạnh hơn. Ủ mùn cưa thành đống. Mỗi đống khoảng một tạ. Dưới đáy đống ủ nên lót một lớp vật liệu để dễ thoát nước như dát tre, nứa, cót... Nếu ủ ở ngoài trời, nên có ni-lông che mưa. Sau khi ủ 15-20 ngày, đảo đống ủ một lần. Thời gian ủ 30-45 ngày. Sau đó cho mùn cưa vào các bao tải hoặc cho ngay vào các túi ni-lông, chịu nhiệt, khoảng 1-1,5 kg mùn cưa/túi. Ðưa vào nồi hấp cách thủy để diệt các loại bào tử, vi sinh vật trong đó. Phương hướng đơn giản nhất là hấp trong thùng phuy. Thời gian hấp kéo dài 3-4 giờ kể từ lúc nhiệt độ trong lớp nguyên liệu lên tới 95- 100oC.

Cấy giống và ươm

Sau khi đã hấp, lấy mùn cưa ra, để nguội rồi san ra các túi ny-lon. Mỗi túi 1 - 1,5 kg và bắt đầu cấy giống.

Dùng que sắt khều giống từ túi ni-lông ra ngoài, trải đều trên bề mặt các túi mùn cưa. Tỷ lệ giống cấy là 00 kg mùn cưa cần bốn kg giống mộc nhĩ, dùng dây buộc miệng túi lại để ươm. Có thể làm 4 - 5 tầng ươm trên một dàn và mỗi tầng cách nhau 60 cm. Kiểu dàn giống như dàn giữ khoai tây. Nhiệt độ thích hợp là 25 - 32oC. Thời gian ươm 20-25 ngày. Ta sẽ thấy các sợi nấm mầu trắng lan dần từ trên xuống. Khi nào các sợi trắng lan gần kín đáy thì kích thích cho mộc nhĩ mọc ra. Dùng dao sắc rạch bốn, năm đường chung quanh túi ni-lông. Mỗi đường rạch dài 4-6 cm. Chỉ sau khoảng một tuần là mộc nhĩ sẽ mọc tại các điểm rạch đó.

Chăm sóc và thu hái

Khi mộc nhĩ bắt đầu mọc, phải tưới nước mỗi ngày hai, ba lần (không mở miệng túi để tưới nước vào trong vì sẽ làm túi sũng nước). Cách tưới tốt nhất là dùng bình bơm và phun sương lên mặt túi. Hạt nước nhỏ, đều sẽ tạo ẩm cho cả khu vực và ngấm dần qua vết rạch để vào túi. Lượng nước tưới nhiều hay ít phụ thuộc vào thời tiết. Sau vài ngày, mộc nhĩ đã đạt được kích thước tối ưu thì thu hoạch. Hái cả cụm mộc nhĩ và tách ra riêng biệt. Tránh làm dập nát cánh mộc nhĩ. Ðem rửa sạch và phơi khô.

Có một kinh nghiệm dân gian là muốn cánh mộc nhĩ có mầu nâu hồng thì sau khi rửa sạch, ngâm chúng vào chậu nước với một ít mảnh vỏ quýt, vỏ cam. Ngâm một đêm. Hôm sau vớt ra, phơi khô.

Giai đoạn thu hoạch kéo dài 25 - 30 ngày. Mỗi tuần thu hái một lần.

Một số loại bệnh và cách phòng trừ

Trong quá trình trồng mộc nhĩ trên mùn cưa thường xuất hiện một số bệnh như mốc xanh, mốc vàng hoa cau, mốc đen. Các loại mốc này phát triển đồng thời cùng với sợi nấm. Chúng có thể làm chết hoàn toàn sợi nấm.

Nấm mực thường xuất hiện trong túi ni-lông và cạnh tranh chất dinh dưỡng của nấm mộc nhĩ. Nguyên nhân do chọn lựa và xử lý nhiệt cho nguyên liệu chưa tốt. Ngoài ra, độ ẩm trong túi quá cao cũng dễ bị bệnh.

Ðể phòng, chống các loại bệnh trên cần phải hết sức coi trọng khâu xử lý nguyên liệu, bảo đảm đủ nhiệt độ và đủ thời gian hấp. Nhà xưởng phải được vệ sinh thường xuyên và giữ cho thoáng mát.

Trồng mộc nhĩ quá dễ, không lo ế

Mộc nhĩ là một loại nấm. Trong tự nhiên, ta thường bắt gặp mộc nhĩ trên thân cây gỗ gẫy đổ trong rừng. Gọi loại nấm này là mộc nhĩ vì “mộc” là gỗ, còn “nhĩ” là tai. Mộc nhĩ là “tai gỗ”. Ở phía Nam, bà con gọi là nấm tai mèo vì nó cũng giống với tai của chú mèo.

Mộc nhĩ vừa là loại thực phẩm quý, vừa là một dược liệu có thể chữa được nhiều bệnh như bướu cổ, xấu máu, nóng trong, tóc bạc sớm... Trong bài thuốc chữa cho bệnh nhân bị hẹp mạch vành của Trung Quốc có thành phần là mộc nhĩ. Cá nhân tôi đã kiểm nghiệm mấy năm nay và kết quả rất tốt.

Nông dân xã Xá Nhè, Tủa Chùa, Điện Biên đang cấy giống mộc nhĩ.

Trồng mộc nhĩ lại quá dễ, đó là một công việc đơn giản. Ai cũng có thể tham gia trồng mộc nhĩ. Ngay người già hoặc trẻ em đều có thể thực hiện mọi khâu của quá trình này. Quy mô trồng mộc nhĩ hoàn toàn theo điều kiện và kế hoạch của từng gia đình. Ta có thể sản xuất theo kiểu “tự túc, tự cấp” hoặc sản xuất hàng hóa. Nhiều nơi còn lập thành các xưởng lớn ngay tại làng để huy động gỗ và mùn cưa về sản xuất mộc nhĩ.

Mộc nhĩ lại là mặt hàng không lo ế. Ta bảo quản ở dạng khô nên có thể giữ lâu cũng được. Hiện nay, khi mức sống nhân dân lên cao, yêu cầu tiêu thụ mộc nhĩ trong nước cũng tăng mạnh. Mặt khác, mộc nhĩ xuất khẩu cũng rất tốt. Nhiều nơi thu mua còn thiếu hàng...

Để trồng mộc nhĩ, ta phải có nguyên liệu. Hiện nay có 2 nguồn là: Cây gỗ và mùn cưa. Gỗ để trồng mộc nhĩ phải chọn các loại cây gỗ mềm, thường có nhựa mủ, không độc và là cây tươi. Nên chọn những cây có đường kính từ 10-20cm và cắt thành từng đoạn độ 1-1,2m. Để chúng trong chỗ mát 1 tuần cho nhựa ra bớt. Sau đó, mang nó ra để đục lỗ.

Dùng các búa chuyên dụng để đục. Sau đó, ta cấy giống vào, tức là nhét giống vào độ 2/3 các lỗ đó. Ta lại lấy các phoi gỗ khi đục đã bật ra để làm nút. Đặt phoi gỗ vào lỗ và dùng búa thường tán nó xuống chặt tới ngang mặt gỗ. Lấy vôi tôi hoặc xi măng loãng xoa trên lỗ để bịt kín, không cho nước thấm vào giống. Đưa các cây gỗ vào chỗ mát. Ta có thể xếp chồng lên nhau như kiểu cũi lợn.

Khoảng 25-30 ngày là mộc nhĩ bắt đầu mọc ra. Nó là những đốm trắng li ti quanh các lỗ cấy giống. Lúc này, ta dựng cây gỗ lên và bắt đầu phun ẩm. Giữ ẩm liên tục bằng cách phun mù. Tránh để cây gỗ bị sũng nước. Nấm sẽ mọc ra chi chít. Khoảng 10 ngày sau, nó sẽ mọc kín mặt cây gỗ. Cứ cái nấm mộc nhĩ nào to bằng bàn tay thì ta hái. Cái nhỏ để lại cho nó lớn tiếp.

Mộc nhĩ sẽ nối nhau mọc ra, hết ngày này qua ngày khác. Ta thu liền trong 2-3 tháng. Tới khi nào khúc gỗ nặng ấy nhẹ tênh như bấc thì có nghĩa là xen - lu - lô của cây gỗ đã biến hết thành mộc nhĩ. Như vậy là hoàn thành. Mỗi nhà làm độ 10 khúc thì đủ mộc nhĩ ăn vài năm!

Ta cũng có thể trồng mộc nhĩ bằng mùn cưa. Nhưng mùn cưa phải được xử lý bằng lò hơi để hấp. Cách làm này nên dành cho các gia đình định làm ăn lớn. Chúng tôi đã hướng dẫn chi tiết phần kỹ thuật trong cuốn “Nghề trồng nấm mùa hè” (trong bộ sách “100 nghề cho nông dân”.